illa, poterit res multo aliter se habere. Ubi ex. gr. a se recedunt, & velocitates recessus
augeri deberent in accessu ad distantiam limitis cohæsionis; potest externa compressio
illam velocitatem minuere, & extinguere in ipso appulsu ad ejusmodi distantiam. Potest
externa compressio cogere illa puncta manere immota etiam in ea distantia, in qua se
validissime repellunt, uti duæ cuspides elastri manu compressæ detinentur in ea
distantia, a qua sibi relictæ statim recederent: & simile quid accidere potest vi attractivæ
per vires externas distrahentes.
198. Tum vero diligenter notandum discrimen inter casus varios, quos inducit varia
arcuum curvæ natura. Si puncta sint in distantia alicujus limitis cohæsionis, circa quem
sint arcus amplissimi, ita, ut proximi limites plurimum inde distent, & multo magis
etiam, quam sit tota distantia proximi citerioris limitis ab origine abscissarum; tum
poterunt externa vi comprimente, vel distrahente redigi ad distantiam multis vicibus
minorem, vel majorem priore ita, ut semper adhuc conentur se restituere ad priorem
positionem recedendo, vel accedendo, quod nimirum semper adhuc sub arcu repulsive
permaneat, vel attractivo. At si ibi frequentissimi limites, curva sæpissime secante
axem; tum quidem post compressionem, vel distractionem ab externa vi factam,
poterunt sisti in multo minore, vel majore distantia, & adhuc esse in distantia alterius
limitis cohæsionis sine ullo conatu ad recuperandum priorem locum.
199. Hæc omnia aliquanto fusius considerare libuit, quia in applicatione ad Physicam
magno usui erunt infra hæc ipsa, & multo magis hisce similia, quæ massis respondent
habentibus utique multo uberiores casus, quam bina tantummodo habeant puncta. Illa
ingens agitatio cum oscillationibus variis, & motibus jam acceleratis, jam retardatis, jam
retro reflexis, fermentationes, & conflagrationes exhibebit: ille egressus ex ingenti arcu
repulsive cum velocitatibus ingentibus, quæ ubi jam ad ingentes deventum est
distantias, parum admodum a se invicem differant, nec ad sensum mutentur quidquam
per immensa intervalla, luminis emissionem, & propagationem uniformem, ac ferme
eandem celeritatem in quovis ejusdem speciei radio fixarum, Solis, flammæ, cum
exiguo discrimine inter diversos coloratos radios; illa vis permanens post
compressionem ingentem, vel diffractionem elasticitati explicandæ in
-[91]-
serviet;
quies ob frequentiam limitum, sine conatu ad priorem recuperandam figuram, mollium
corporum ideam suggeret; quæ quidem hic innuo in antecessum, ut magis hæreant
animo, prospicienti jam nine insignes eorum usus.
200. Quod si illa duo puncta projiciantur oblique motibus contrariis, & æqualibus per
directiones, quæ cum recta jungente ipsa illa duo puncta angulos æquales efficiant; tum
vero punctum, in quo recta illa conjungens secatur bifariam, manebit immotum; ipsa
autem duo puncta circa id punctum gyrabunt in curvis lineis æqualibus, & contrariis,
quæ data lege virium per distantias ab ipso puncto illo immoto (uti daretur, data nostra
curva virium figuræ 1, cujus nimirum abscissæ exprimunt distantias punctorum a se
invicem, adeoque eorum dimidiæ distantias a puncto illo medio immoto) invenitur
solutione problematis a Newtono jam olim soluti, quod vocant
inversum problema
virium centralium
, cujus problematis generalem solutionem & ego exhibui syntheticam
eodem cum Newtoniana recidentem, sed non nihil expolitam, in Stayanis Supplementis
ad lib. § 19.
Si limites sint a se
invicem remoti,
mutata multum
distantia rediri
retro: secus, si sint
proximi.
Superiorum usus
in Physica.
Motus binorum
punctorum
oblique
projectorum.
