spatii quodcunque, in quo semel fuerit aliud materiæ punctum, ut idcirco duo puncta
materiæ nunquam conjungant idem
[40]
punctum spatii ne cum binis quidem punctis
temporis, dum quamplurima binaria punctorum materiæ conjungunt idem punctum
temporis cum duobus punctis loci; nam utique coexistunt: ac præterea tempus quidem
unicam dimensionem habet diuturnitatis, spatium vero habet triplicem, in longum,
latum, atque profundum.
88. Quamobrem illud jam tuto inferri potest, hæc primigenia materiæ elementa, non
solum esse simplicia, ac indivisibilia, sed etiam inextensa. Et quidem hæc ipsa
simplicitas, & inextensio elementorum præstabit commoda sane plurima, quibus eadem
adhuc magis fulcitur, ac comprobatur. Si enim prima elementa materiæ sint quædam
partes solidæ, ex partibus compositæ, vel etiam tantummodo extensæ virtualiter, dum a
vacuo spatio motu continue pergitur per unam ejusmodi particulam, fit saltus quidam
momentaneus a densitate nulla, quæ habetur in vacuo, ad densitatem summam, quæ
habetur, ubi ea particula spatium occupat totum. Is vero saltus non habetur, si elementa
simplicia sint, & inextensa, ac a se invicem distantia. Tum enim omne continuum est
vacuum tantummodo, & in motu continue per punctum simplex fit transitus a vacuo
continue ad vacuum continuum. Punctum illud materiæ occupat unicum spatii punctum,
quod punctum spatii est indivisibilis limes inter spatium præcedens, & consequens. Per
ipsum non immoratur mobile continue motu delatum, nec ad ipsum transit ab ullo ipsi
immediate proximo spatii puncto, cum punctum puncto proximum, uti supra diximus,
nullum sit; sed a vacuo continue ad vacuum continuum transitur per ipsum spatii
punctum a materiæ puncto occupatum.
89. Accedit, quod in sententia solidorum, extensorumque elementorum habetur illud,
densitatem corporis minui posse in infinitum, augeri autem non posse, nisi ad certum
limitem in quo incrementi lex necessario abrumpi debeat. Primum constat ex eo, quod
eadem particula continua dividi possit in particulas minores quotcunque, quæ idcirco
per spatium utcunque magnum diffundi potest ita, ut nulla earum sit, quæ aliquam aliam
non habeat utcunque libuerit parum a se distantem. Atque eo pacto aucta mole, per
quam eadem illa massa diffusa sit, eaque aucta in ratione quacunque minuetur utique
densitas in ratione itidem utcunque magna. Patet & alterum: ubi enim omnes particulæ
ad contactum devenerint; densitas ultra augeri non poterit. Quoniam autem determinata
quædam erit utique ratio spatii vacui ad plenum, nonnisi in ea ratione augeri poterit
densitas, cujus augmentum, ubi ad contactum deventum fuerit, adrumpetur. At si
elementa sint puncta penitus indivisibilia, & inextensa; uti augeri eorum distantia poterit
in infinitum, ita utique poterit etiam minui pariter in ratione quacunque; cum in
[41]
ratione quacunque lineola quæcunque secari sane possit: adeoque uti nullus est limes
raritatis auctæ, ita etiam nullus erit auctæ densitatis.
90. Sed & illud commodum accidet, quod ita omne continuum coexistens eliminabitur e
Natura, in quo explicando usque adeo desudarunt, & fere incassum, Philosophi, nec
idcirco divisio ulla realis entis in infinitum produci potent, nec hærebitur, ubi quæratur,
an numerus partium actu distinctarum, & separabilium, sit finitus, an infinitus; nec alia
ejusmodi sane innumera, quæ in continui compositione usque adeo negotium facessunt
Philosophis, jam habebuntur. Si enim prima materiæ elementa sint puncta penitus
inextensa, & indivisibilia, a se invicem aliquo intervallo disjuncta; jam erit finitus
punctorum numerus in quavis massa: nam distantiæ omnes finitæ erunt; infinitesimas
enim quantitates in se determinatas nullas esse, satis ego quidem, ut arbitror, luculenter
demonstravi & in dissertatione
De Natura, & Usu infinitorum, ac infinite parvorum
, &
Inextensio utilis
ad excludendum
transitum
momentaneum a
densitate nulla ad
summam.
Itidem ad hoc,
densitas augeri
possit, ut potest
minui in
infinitum.
Et ad
excludendum
continuum
extensum, & in
infinitum in
existentibus.
