unam ex ordinatis; infinities probabilius est, infinitate ordinis admodum elevati,
obventuram inordinatam combinationum seriem, & chaos, non ordinatam, & Mundum,
quem cernimus, & admiramur. Atque ad vincendam determinate eam infinitam
improbabilitatem, requiritur infinita vis Conditoris Supremi seligentis unam ex iis
infinitis.
544. Nec vero illud objici potest, etiam hominem, qui statuam aliquam effingat, finita vi
eligere illam individuam formam, quam illi dat, inter infinitas, quæ haberi possunt. Nam
imprimis ille eam individuam non eligit, sed determinat modo admodum confuso
figuram quandam, & individua illa oritur ex Naturæ legibus, & Mundi constitutione illa
individua, quam naturæ Opifex Infinitus infinitam indeterminationem superans
determinavit, per quam ab ejus voluntatis actu oriuntur illi certi motus in ejus brachiis,
& ab hisce motus instrumentorum. Quin etiam in genere idcirco tam multi Philosophi
determinationem ad individuum, & determinationem ad omnes illos gradus, ad quos
cognitio creati determinantis non pertingit, rejecerunt in Deum infinita cognoscendi, &
discernendi vi præditum, necessaria ad determinandum unum individuum casum ex
infinitis ad idem genus pertinentibus; cum creatæ mentis cognitio ad finitum
tantummodo graduum diversorum numerum distincte percipiendum extendi possit: sine
ullo autem determinante ex casibus infinitis, & quidem tanto infinitatis gradu,
individuus unus præ aliis per se, aut per fortuitam eventualitatem prodire omnino non
potest.
545. Sed nec dici potest, hunc ipsum ordinem necessarium esse, & æternum ac per se
subsistere, casu quovis sequente determinate a proxime præcedente, & a lege vinum
intrinseca, & necessaria iis individuis
punctis, & non aliis. Nam contra hoc ipsum
miserum sane effugium quamplurima sunt,
quæ opponi possunt. Inprimis admodum
difficile est, ut homo sibi serio persuadeat,
hanc unam virium legem, quam habet hoc
individuum punctum respectu hujus
individui puncti, fuisse possibilem, &
necessariam, ut nimirum in hac individua
[257]
distantia se potius attrahant, quam
repellant, & se attrahant tanta potius
attractione, quam alia. Nulla apparet sane
connexio inter distantiam tantam, & tantam
talis speciei vim, ut ibi non potuerit esse alia
quævis, & ut hanc potius, quam aliam pro
hisce punctis non selegerit arbitrium entis
habentis infinitam determinativam
potentiam, vel pro hisce punctis id, si libeat,
ex natura sua petentibus, non posuerit alia
puncta illam aliam petentia ex sua itidem
natura.
Non determinari
ab homine
individuum: sed
eo determinante
intra limites, ad
quos cognitio
pertingit, reliquam
indeterminatione
m vinci ab Ente in
infinitum libero.
Hunc ordinem
non posse dici per
se necessarium:
prima impugnatio
a nullo nexu, qui
videtur haberi
inter distantiam,
& vim, quæ
idcirco liberum
determinantem
requirunt.
