Newtonus, præstitit, qui determinatis per observationem singulis, mira inde consectaria
deduxit, & Naturæ phænomena explicavit, uti multo luculentius videre est in illa ipsa
Benvenutiana dissertatione. Illud unum ex proportionibus a Newtono inventis haud
difficulter colligitur, ea discrimina non pendere a sola particularum celeritate, nam
celeritatum proportiones, novimus per sinuum rationem: & facile itidem deducitur ex
Theoria, quod etiam multo facilius infertur partim ex Theoria, & partim ex
observatione, radium, qui post quotcunque vel reflexiones, vel refractiones regulares
devenit ad idem medium, eandem in eo velocitatem habere semper; nam velocitates in
reflexione manent, & in mutatione mediorum sunt in ratione reciproca sinus incidentiæ
ad sinum anguli refracti: ac tam Theoria, quam observatio facile ostendit, ubi planis
parallelis dirimantur media quotcunque, & radius in data inclinatione ingressus e primo
abeat ad ultimum, eundem fore refractionis angulum in ultimo medio, qui esset, si a
primo immediate in ultimum transivisset. Sed hæc innuisse sit satis.
501. Illud etiam innuam tantummodo, quod Newtonus in Opticis Quæstionibus exponit,
esse miram quandam crystalli Islandicæ proprietatem, quæ radium quemvis, dum
refringit, discerpit in duos, & alium usitato modo refringit, alium inusitato quodam, ubi
& certæ quædam observantur leges, quarum explicationes ipse ibidem insinuat haberi
posse per vires diversas in diversis lateribus particularum luminis, ac solum adnotabo
illud, ex num. 423 patere, in mea Theoria nullam esse difficultatem agnoscendi in
diversis lateribus ejusdem particulæ diversas dispositiones punctorum, & vires, qua ipsa
diversitate usi sumus superius ad explicandam solidorum cohæsionem, & organicam
formam, ac certas figuras tot corporum, quæ illas vel affectant constanter, vel etiam
acquirunt.
502. Remanet demum diffractio luminis explicanda, quam itidem num. 472
proposueramus. Ea est quædam velut inchoata reflexio, & refractio. Dum radius advenit
ad eam distantiam a corpore diversæ naturæ ab eo, per quod progreditur, quæ vinum
inæqualitatem inducit, incurvat viam vel accedendo, vel recedendo, & directionem
mutat. Si corporis superficies ibi esset satis ampla, vel reflecteretur ad angulos æquales,
vel immergeretur intra novum illud medium, & refrin-
[234]
-geretur; at quoniam acies
ibidem progressum superficiei interrumpit; progreditur quidem radius aciem ipsam
evitans & circa illam prætervolat; sed egressus ex illa distantia directionem conservat
postremo loco acquisitam, & cum ea, diversa utique a priore, moveri pergit: ut adeo tota
luminis Theoria sibi ubique admodum conformis sit, & cum generali Theoria mea
apprime consentiens, cujus rami quidam sunt bina Newtoni præclarissima comperta
virium, quibus cælestia corpora motus peragunt suos & quibus particulæ luminis
reflectuntur, refringuntur, diffringuntur. Sed de luce, & coloribus jam satis.
503. Post ipsam lucem, quæ oculos percellit, & visionem parit, ac ideam colorum
excitat, pronum est delabi ad sensus ceteros, in quibus multo minus immorabimur, cum
circa eos multo minora habeamus comperta, quæ determinatam physicam explicationem
ferant. Saporis sensus excitatur in palato a salibus. De angulosa illorum forma jam
diximus num. 464, quæ ad diversum excitandum motum in papillis palati abunde
sufficit; licet etiam dum dissolvuntur, vires varias pro varia punctorum dispositione
exercere debeant, quæ saporum discrimen inducant. Odor est quidam tenuis vapor ex
odoriferis corporibus emissus, cujus rei indicia sunt sane multa, nec omnino assentiri
possum illi, qui odorem etiam, ut sonum, in tremore medii cujusdam interpositi censet
consistere. Porro quæ evaporationum sit causa, explicavimus abunde num. 462. Illud
unum hic innuam, errare illos, uti pluribus ostendi in prima parte meæ dissertationis
De
Quod de crystallo
Islandica
Newtonus
prodidit, id in hac
Theoria nullam
habere
difficultatem.
Diffractionem
esse inchoatam
reflexionem, vel
refractionem.
De sapore, &
odore: multorum
error in ratione
densitatis odoris
propagati.
