hinc, & inde, in quo itu, & reditu perturbato, ac celeri, fermentationis habemus ideam
satis distinctam.
460. Et in accessu quidem semper devenitur ad arcum repulsivum aliquem parem
extinguendæ velocitati cuilibet utcun-
[212]
-que magnæ; devenitur enim saltem ad
primum asymptoticum crus, quod in infinitum protenditur: at pro recessu duo hic casus
occurrunt potissimum considerandi. Vel enim etiam in recessu devenitur ad aliquod crus
asymptoticum attractivum cum area infinita, de cujusmodi casibus egimus jam num.
195, vel devenitur ad arcum attractivum recedentem longissime, & continentem aream
admodum ingentem, sed finitam. In utroque casu actio punctorum, quæ extra massam
sunt sita, aliorum punctorum massæ intestine illo motu agitatæ oscillationem augebit
aliorum imminuet, & puncta alia post alia procurrent ulterius versus asymptotum, vel
limitem terminantem attractivas vires: quin etiam actiones mutuæ punctorum non in
directum jacentium in massa multis punctis constante, mutabunt sane singulorum
punctorum maximos excursus hinc, & inde, & variabunt plurimum accessus mutuos, ac
recessus, qui in duobus punctis solis motum habentibus in recta, quæ ilila conjungit,
deberent, uti monuimus num. 192, sine externis actionibus esse constantis semper
magnitudinis. In accessu tamen in utroque casu ad compenetrationem sane nunquam
deveniretur: in recessu vero in primo casu cruris asymptotici, & attractionis in infinitum
crescentis cum area curvæ in infinitum aucta, itidem nunquam deveniretur ad distantiam
illius asymptoti. Quare in eo primo casu utcunque vehemens esset interna massæ
fermentatio, utcunque magnis viribus, ab externis punctis in majore distantia sitis
perturbaretur eadem massa, ipsius dissolutio per nullam finitam vim, aut velocitatem
alteri parti impressam haberi unquam posset.
461. At in secundo casu, in quo arcus attractivus ille ultimus ejus spatii ingens esset, sed
finitus, posset utique quorundam punctorum in illa agitatione augeri excursus usque ad
limitem, post quem limitem succedente repulsione, iam illud punctum a massa illa
quodammodo velut avulsum avolaret, & motu accelerate recederet. Si post eum limitem
summa arearum repulsivarum esset major, quam summa attractivarum, donec
deveniatur ad arcum illum, qui gravitatem exprimit, in quo vis jam est perquam exigua,
& area asymptotica ulterior in infinitum etiam producta, est finita, & exigua; tum vero
puncti elapsi recessus ab illa massa nunquam cessaret actione massæ ipsius, sed ipsum
punctum pergeret recedere, donec aliorum punctorum ad illam massam non
pertinentium viribus sisteretur, vel detorqueretur utcunque. In fortuita autem agitatione
interna, ut & in externa perturbatione fortuita, illud accidet, quod in omnibus fortuitis
combinationibus accidit, ut numerus casuum cujusdam dati generis in dato ingenti
numero casuum æque possibilium dato tempore recurrat ad sensum idem, adeoque
effluxus eorum punctorum, si massa perseveret ad sensum eadem, erit dato tempore ad
sensum idem, vel, massa multum imminuta, imminuetur in aliqua ratione
[213]
massæ,
cum a multitudine punctorum pendeat etiam casuum possibilium multitudo.
462. Hic jam plurima considerari possent, & casuum differentium, ac combinationum
numerus in immensum excrescit; sed pauca quædam adnotabimus. Ubi intervallum,
quod massam claudit inter limites accessus, & recessus, est aliquanto majus, &
posteriorum arearum repulsivarum summa non multum excedit summam attractivarum,
fiet paullatim lenta quædam evaporatio: puncta quæ in fortuita agitatione ad eum finem
deveniunt, erunt pauca respectu totius massas, quæ tamen in ingenti massa, & eodem
fermentationis statu erunt eodem tempore ad sensum æquali numero, ac, massa
imminuta, imminuetur & is numerus, massa autem diu perseverabit ad sensum nihil
Oscillationes in
accessu semper
sisti a primo crure
repulsivo, pro
recessu bini casus.
In primo cruris
attractivi
asymptotici
semper sisti
recessum etiam.
In secundo casu
arcus attractivi
ingentis, sed finiti
egressus partis
punctorum
excussorum e fine
oscillationis sine
regressu.
Inde pro diversa
arcuum, forma
evaporatio lenta.
