æquatione curvæ primæ pro abscissa, ac valoribus itidem assumptis pro viribus
singulorum punctorum pro ordinatis, eruere totidem æquationes, tum reducere vires
singulas singulorum punctorum ad tres datas directiones, & summam omnium eandem
directionem habentium in quovis puncto ponere = o: orirentur æquationes, quæ
paullatim eliminatis valoribus incognitis assumptis, demum ad æquationes perducerent
definientes punctorum distantias necessarias ad æquilibrium, & respectivam quietem,
quæ altissimæ essent, & plurimas haberent radices; nam æquationes, quo altiores sunt,
eo plures radices habere possunt, ac singulis radicibus singuli limites exhiberentur, vel
singulæ positiones exhibentes vim nullam. Inter ejusmodi positiones illæ, in quibus
repulsioni in minoribus distantiis habitæ, succederent attractiones in majoribus,
exhiberent limites cohæsionis, qui adhuc essent quam plurimi, & inter se magis diversi,
quam limites ad duo tantummodo pun-
[189]
-cta pertinentes; cum in compositione
plurium semper utique crescat multitudo, & diversitas casuum. Sed hæc innuisse sit
satis.
413. Ubi confringitur massa aliqua, & dividitur in duas partes, quæ prius tenacissime
inter se cohærebant, si iterum illæ partes adducantur ad se invicem; cohæsio prior non
redit, utcunque apprimantur. Eius rei ratio apud Newtonianos est, quod in illa divisione
non æque divellantur simul omnes particulæ, ut textus remaneat idem, qui prius: sed
prominentibus jam multis, harum in restitutione contactus impediat, ne ad contactum
deveniant tam multæ particulæ, quam multæ prius se mutuo contingebant, & quam ultis
opus esset ad hoc, ut cohæsio fieret iterum satis firma: at ubi satis lævigatæ binæ
superficies ad se invicem apprimantur, sentiri primo resistentiam ingentem dicunt,
donec apprimuntur; sed ubi semel satis appressæ sint, cohærere multis vicibus majore
vi, quam sit pondus aeris comprimentis; quia antequam deveniatur ad eos contactus,
haberi debet repulsiva vis ingens, quam in majoribus distantiis, sed adhuc exiguis,
agnovit Newtonus ipse, cui cum deinde succedat in minoribus vis attractiva, quæ in
contactu evadat maxima, & in lævigato marmore satis multi contactus obtineantur
simul; idcirco deinde satis validam cohæsionem consequi.
414. Quidquid ipsi de contactibus dicunt, id in mea Theoria dicitur æque de satis validis
cohæsionis limitibus. In scabra superficie satis multæ prominentes particulæ progressæ
ultra limites, in quibus ante sibi cohærebant, repulsionem habent ejusmodi, quæ
impediat accessum reliquarum ad limites illos ipsos, in quibus fuerant ante divulsionem.
Inde fit, ut ibi nimis paucæ simul reduci possint ad cohæsionem particulæ, dum in
lævigatis corporibus adducuntur simul satis multæ. Ubi autem duo marmora, vel duo
quæcunque satis solida corpora, bene complanata, & lævigata sola appressione
cohæserunt invicem, illa quidem admodum facile divelluntur; si una superficies per
alteram excurrat motu ipsis superficiebus parallelo; licet motu ad ipsas superficies
perpendiculari usque adeo difficulter distrahi possint: quia particulæ eo motu parallelo
delatæ, quæ adhuc sunt procul a marginibus partium congruentium, vires sentiunt hinc,
& inde a particulis lateralibus, a quibus fere æquidistant, fere æquales, adeoque sentitur
resistentia earum attractionum tantummodo, quas in se invicem exercent marginales
particulæ, dum augent distantias limitum: nam mihi citra limitem quenvis cohæsionis
est repulsio, ultra vero attractio; licet ipsi deinde adhuc aliæ & attractiones, &
repulsiones possint succedere. Ubi autem perpendiculariter distrahuntur, debet omnium
simul limitum resistentia vinci.
415. Nec vero idem accidit, ubi marmora integra, & nunquam adhuc divisa, inter se
cohærent; tum enim fibræ possunt esse multæ, quarum particulæ adhuc in minori-
[190]
-
Cur partes solidi
fracti ad se
invicem appressæ
non acquirant
cohæsionem
priorem, ratio in
Theoria
Newtoniana.
Ejusdem ratio in
mea Theoria.
Discrimen massæ
primigeniæ, a
binis frustis etiam
lævigatis ad se
invicem appressis
