quarundam substantiarum permixtionem, quarum particulæ non omnes simul jam in
unam feruntur plagam, jam in aliam, sed singillatim motibus diversissimis, & inter se
etiam contrariis, quos idcirco motus omnes illarum centra gravitatis habere non possunt;
ii motus provenire omnino debent a mutuis viribus, & commune gravitatis centrum
interea quiescet respectu ejus vasis, in quo fermentatio sit, & Terræ, respectu cujus
quiescit vas.
391. Quod ad divisibilitatem pertinet, eam quidem in infinitum progredientem sine ullo
limite in spatio continue ille solus non agnoscet, qui Geometriæ etiam elementaris vim
non sentiat, a qua pro ejusmodi divisibilitate in infinitum tam multa, & simplicia, &
perspicua sane argumenta desumuntur. Ubi ad materiam fit transitus; si, ubi de ea agitur,
quæ distinctas occupant loci partes, distincta etiam sunt; ab illa spatii continui
divisibilitate in infinitum, materiæ quoque divisibilitas in infinitum consequitur
evidentissime, & utcunque prima materiæ elementa atomos, sive Naturæ vi insectilia
censeant multi, ut & Newtonus; adhuc tamen absolutam eorum divisibilitatem
agnoscunt passim illi ipsi.
392. Materiæ elementa extensa per spatium divisibile, sed omnino simplicia, & carentia
partibus, admiserunt nonnulli e Peripateticis, & est etiam nunc, qui recentiorem
Philosophiam professus admittat; at eam sententiam non ex præjudicio quodam,
quanquam id etiam est ingens, & commune, sed ex inductionis principio, & analogia
impugnavi in prima parte num. 83. Quamobrem arbitror, si quid corporeum
extensionem habeat per totum quodpiam continuum spatium, id ipsum debere absolute
habere partes, & esse divisibile in infinitum æque, ac illud ipsum est spatium.
393. At in mea Theoria, in qua prima elementa materiæ mihi sunt simplicia, ac
inextensa, nullam, eorum divisibilitatem haberi constat. Massæ autem, quæcunque actu
existant, sunt mihi congeries punctorum ejusmodi numero finitæ. Hinc eæ congeries
dividi utique possunt in partes, sed non plures, quam sit ipse punctorum numerus
massam constituentium, cum nulla pars minus continere possit, quam unum ex iis
punctis. Nec Geometrica argumenta quidquam probant in mea Theo-
[180]
-ria pro
divisibilitate ultra eum limitem; posteaquam enim deventum fuerit ad intervalla minora,
quam sit distantia duorum punctorum, sectiones ulteriores secabunt intervalla ipsa
vacua, non materiam.
394. Verum licet ego non habeam divisibilitatem in infinitum, habeo tamen
componibilitatem, ut appellare soleo, in infinitum. In quovis dato spatio habebitur
quidem semper certus quidam punctorum numerus, qui idcirco etiam finitus erit; neque
enim ego admitto infinitum ullum in Natura, aut in extensione, neque infinite parvum in
se determinatum, quod ego positiva demonstratione exclusi primum in mea
Dissertatione
de Natura & usu infinitorum, & infinite parvorum
; tum & aliis in locis;
quod tamen requireretur ad hoc, ut intra finitum spatium contineretur punctorum
numerus indefinitus: at longe aliter se res habet; si consideremus, qui numerus
punctorum in dato spatio possit existere: tum enim nullus est numerus finitus ita
magnus, ut alius adhuc finitus ipso major haberi in eo spatio non possit. Nam inter duo
puncta quæcunque potest in medio interseri aliud, quod quidem neutrum continget;
aliter enim etiam ea duo se contingerent mutuo, & non distarent, sed compenetrarentur.
Potest autem eadem ratione inter hoc noyum, & priora illa interseri novum utrinque, &
ita porro sine ullo limite: adeoque deveniri potest ad numerum punctorum quovis
determinato utcunque magno majorem in unica etiam recta, & proinde multo magis in
Divisibilitas in
infinitum spatii
continui; &
materiæ itidem si
sit continua, &
sine virtuali
extensione.
Virtualem
extensionem non
haberi.
Puncta esse
indivisibilia;
massas divisibiles
usque ad certum
limitem singulas.
Componibilitas in
infinitum.
