Hrkać, S., Tractatus in libros de anima …, Prilozi 69–70 (2009), str. 211–300
225
ca realiter individua entitas, producit tamen lucem, calorem aliosque quam
plurimos effectus, quos creaturae minus perfectae seorsim producunt: ergo,
cum anima rationalis sit superior et excellentior caeteris omnibus animabus,
poterit producere effectus, quos aliae animae seorsim producunt.
Dices:
Angelus est superior anima tam vegetativa quam sensitiva; sed hic non
praestat effectus harum animarum: ergo, nec anima etc.
Respondeo: nego paritatem: quia ita est angelus superius illis animabus,
ut sit simul natura completa in suo genere, cui repugnat aliquod subjectum
informare et consequenter repugnat ei operationes per se supponentes in-
formare, cujusmodi sunt sensatio, vegetatio; anima autem rationalis ita est
superior reliquis, ut sit natura incompleta et per se ordinata ad informandum
corpus, unde poterit praestare effectus vegetativi communes et sensitivi.
Confirmatur adhuc conclusio: nam ipsa anima rationalis, etsi una sit enti-
tas indivisa, producit intellectionem et volitionem, assensum et dissensum,
amorem et odium: ergo, potest absque reali sui divisione producere effectus
specie distinctos ac proinde vegetationem etiam et sensationem etc.
Objicies primo:
Nequit convenire ei indivisae realiter rei generari et creari, ut est per
se notum sed anima rationalis creatur et sensitiva non creatur, sed ab alio
homine generatur: ergo, in homine non est eadem anima rationalis et sen-
sitiva. Probatur minor ad secundam partem: Nam homo generans producit
ultimam dispositionem ad ponendam animam sensitivam hominis producti;
sed producens ultimam dispositionem ad aliquam formam, producit etiam
formam: ergo, homo generans producit animam sensitivam in alio homine,
et consequenter etc.
Respondeo primo: hoc argumentum multum probare sibimet simplici-
ter contradicere: nam cum homo generans ponat etiam ultimam dispositio-
nem ad producendam animam rationalem, etiam ipsam animam rationalem
generaret; quod non: ergo, etc.
Respondeo secundo: nego minorem – ad cujus probationem: concedo
majorem, distinguo minorem: producens ultimam dispositionem ad aliquam
formam, producit etiam ipsam formam vel quoad entitatem vel quoad unio-
nem, qua ipsa unitur materiae et materia illi de quo alibi: concedo majorem;
quoad entitatem semper, nego majorem. Itaque quando entitas formae ge-
nerandae est valde perfectioris et nobilioris ordinis, quam entitas dispositio-
