Page 41 - Antonius Xderich: Metaphysica

Hrkać, S., Metaphysica p. Antonii Xderich, Prilozi 53-54 (2001), str. 231-285 271
Objicies tertio: Nihil potest esse in potentia ad se ipsum; sed essentia est
in potentia ad existendum; ergo, essentia distinguitur realiter ab existentia.
Respondeo: distingua maiorem. Nihil potest esse in potentia subiectiva ad
se ipsum, concedo maiorem; in patentia obiectiva, nego maiorem, ita mi·
norem; nego consequentiam. Etenim quod est in potentia sUbiectiva ad aliud,
distinguitur realiter ab illo, ut patet in materia prima respectu formae physi–
cae; quod autem est tantum in potentia obiectiva, non distinguitur ab actu
sibi correspondente, quia et ex modo loquendi videatur aliquid distinctum
signari, ad quod dicitur aliquid esse in potentia obiectiva, in re tamen nihil
distinctum signatur; idem enim quod est in potentia obiectiva seu in statu
possibilitatis ad existendum, eo quod necdum terminaverit actionem suae
causae, in cuius virtute continetur, dicitur potentia esse in actuali existentia
(quae est actus correspondens potentiae obiectivae per se ipsum, sive aliquo
superaddito) per hoc praecise quod terminet actionem suae causae producti–
vae. Sed dices
Contra: Existentia recipitur in essentia; ergo, essentia est in potentia sub–
iectiva ad existentiam.
Probatur a: Si existentia non esset quid receptum in essentia, esset PUfUS
actus; sed PUfUS actus est infinitus et i1limitatus; ergo, existentia reeipitur in
essentia.
Probatur maior: Quod nullam potentialitatem includit, est PUfUS actus;
sed si existentia non reciperetur in essentia, nullam includeret potentialita–
tem; ergo, si existentia non esset etc.
Probatur minor: Potentialitas solum potest provenire ex eo, quod forma
sit alicuius receptiva, vel ex eo quod sit recepta; sed existentia non est recep–
tiva alicuius, cum sit ultimus actus; ergo, si non reciperetur in essentia, nul1am
potentialitatem includere!.
Respondeo: nego a; ad secundum, nego maiorem; ad tertium, nego mi–
norem et eius probatam minorem. Etenim in existentia non est ultimus aetus
absolute loquendo sed tantum dicitur ultimus actus respectu praedicatorum
essentialium; at vero respeetu praedicatorum accidentalium et operationum,
est potius actus primus et hine existentia et non fit actus receptus, est tamen
receptiva accidentium, et ab illis aliquo modo perceptibilis, immo simpliciter
et necessario praesupponitur ad constituendam potentiam subiectivam seu
subiectum aptum tam formarum substantialium quam accidentalium et
propter hoc diximus in 'Physica' materiam habere propriam existentiam in–
dependenter a forma et propriori ad receptionem illius; nequit enim aliquid
non existens, aliquas formas physicas, sive substantiales sive aecidentales,
recipere. Sed dices
Contra: Existentia creata distinguitur ab existentia divina in eo, quod
ereata sit recepta, divina vero non recepta; ergo, existentia creata recipitur in