Page 31 - Antonius Xderich: Metaphysica

Hrkać, S., Metaph},sica p. Antonii Xderich, Prilozi 53-54 (2001), str. 231-285 261
tione passionis; sed quod ita ponitur in definitione alterius non est de essen–
tia illius; ergo, ens non est de essentia passionis. Secundo, si passiones entis
inc\uderent essentialiter et quidditative ens, ergo, includerent aliquid aliud
praeter ens. Probatur consequens: Nam alias idem esset passio sui ipsius,
quod non; ergo, etc. De illo autem alio potest inquiri: an inc\udat essentialiter
ens vel non? Si non; ergo, illud erit passio entis; si includit, ergo, includit
iterum aliud praeter ens. Et de hoc idem inquiri potest sicque in infinitum;
ergo, passiones entis etc.
Objicies primo: NulJa datur praedieatio in abstraeto quae non sit quiddi–
tativa; sed de bonitate, unitate, veritate, in abstraeto sumptis, praedicatur
ens; ergo, ens quidditative inc\uditur in illis.
Respondeo: nego minorem. Pro euius solutione videantur dicta in traetatu
seu in disputatione 'De universali logico'. Ideo
Objicies secundo: Ratio eutis quidditative nihil aliud dicit quam aliquid
esse extra nihil; sed passiones entis sunt extra nihil; ergo, incJudunt quiddita–
tive rationem entis.
Respondeo: distingua maiorem. Ratio entis nihil aliud dicit etc ex se et
dirrecte, concedo maiorem; indirrecte et per aHud, nego maiorem ita mi–
norem; nego consequentiam. Non negantur ergo absolute passiones entis esse
entia sed solum negatur esse entia quidditative ex se, dirreete et formaliter,
cum quo bene stat quod sint adhue entia identice et realiter; et enim ens sit
praedicamentum univocum respectu omnium per se inte1ligibilium, non ta–
men univoce praedicatur de omnibus; nam de aliquibus praedicatur univoce
seu formaliter et quidditative, ut de Deo, creatura et decem praedieamentis
etc, de aliis vero tantum identice seu denominative, ut in proposito 'De pas–
sionibus'. Consequenter passiones entis etc.
Quaeres: Quaenam sint principia entis realis ut sic?
Observa: alia esse principia essendi alia cognoseendi. Prima sunt ea ex
quihus aliqua res eonstituitur, sive physiee sive metaphysiee, et talia principia
ens ut sic nulJa habet cum sit conceptus simpliciter simplex. Principia vero
cognoscendi sunt illa, quibus res aliqua cognosci potest, et talia sunt quae–
dam propositiones maxime, per quas devenimus v.g. in cognitianem entis
substantiae etc et de iis omnibus.
Respondeo: Principia eognoseendi entis sunt sequentia: quidquid est,
quando est, necesse est esse; quodlibet est, vel non est, impossihile est idem
simul esse et non esse; tatum est maius sua parte; quae sunt eadem uni tertio
etc (de iis etiam potest videre in tertia parte 'Summularum'). Quae omnia
principia sunt prima simpliciter et notissima ut circa ea impossibile sit errare.
Caetera autem principia non dieuntur simpliciter prima ct notissima quia ex