Page 21 - Antonius Xderich: Metaphysica

Hrkać, S., Metaphysica p. Antonii Xdench, Prilozi 53-54 (2001), str. 231-285 251
Respondeo: concedo minore/1l illationem. Nam est idem de se ipso praedi–
catur hic, non tamen eodem modo conceptum sed diverso.
Urgebis: Conceptus entis est prior naturaliter conceptus Dei et creatu–
rae; ergo, nulla solutio. Ille conceptus est prior a quo non convertitur subsis–
tenti consequentia, sed a conceptu entis non convertitur subsistenti conse–
quentia; valet enim: est Deus, ergo ens, non tamen econtra; ergo, etc.
Respondeo: distinglla a. Prout a nostro concipitur intellectu, concedo a;
prout se habet ex natura rei, nego a. Adprobatianem dico: Quod sufficiat pri–
oritas logicalis seu rationis, ut non convertatur ens in subsistenti consequen–
tia, adeoque etc.
Quaestio Ill: An conceptus entis sit univaclls Deo et creaturae, sllbstantiae et
creaturis ante operatianem intellectus, seu: an ex natura rei ab eis distinguitur?
Nota: Quod communiter gradlM' llnivocationis assignantur qllattltOr.
Illud dicitur in primo gradu (qui est omnium perfectissimus) quod con–
venit pluribus secundum idem nomen et ratio signata per illud est in omnibus
eadem cum aequali perfectione, cum eodem modo essendi, cum eodem or–
dine essentiali. In hoc genere ponuntur tantum species infimae; eadem enim
ratio significata per hoc nomen 'homo' invenitur in omnibus individuis, et
cum aequali perfectione, cum differentiae individuales nullum gradum es–
sentialem addunt naturis specificis, et cum eodem modo essendi, nullum
enim individuum inesse alii dependet ab alio, neque unum alteri attribuitur,
et cum eodem ordine essentiali eo quod natura specifica hominis, non prius
ad unum individuum quam ad aliud descendat; etenim unum individuum sit
prius alio in essendo, non tamen in participando naturam specificam.
In secundo gradu univocum dicitur (qui est imperfectior) quod convenit
pluribus secundum idem nomen et eandem rationem, cum eodem modo es–
sendi et cum eodem ordine essentiali; non tamen cum eadem perfectione. In
hoc sensu genera univoca respectu specierum, 'animal' enim v.g. secundum
idem nomen et rationem significatam convenit homini et bruto sive equo, et
'animalitas' equi non dependet ab animalitate hominis, nec econtra; neque
prius est in uno quam in alio; est tamen in hominc cum maiori perfectione
quam in equo propter perfectiorem differentiam, scilicet rationatatem.
In tertio gradu (qui est imperfectior primo et secundo) quod convenit
pluribus secundum idem nomen, et ratio significata per id est in omnibus ea–
dem, cum eodem modo essendi, sed non eodem ordine essentiali neque cum
eadem perfectione. In hoc sensu communiter dicitur, numerum esse univo–
cum suis speciebus, quippe ratio communis numeri omnibus numeris conve–
nit, neque unus numerus ab alio dependet in esse numeri formali, tamen
prius convenit binario quam ternario etc et perfectior est in una specie, quam