Page 11 - Antonius Xderich: Metaphysica

Hrko.ć,

S., Metaphysica p. Antonii Xderich, Prilozi

53-54

(2001), str. 231-285

241

et ob suum obiectum praemiale scilicet Deum et angelos, tum ratione univer–

salitatis quam habet ratione obiecti adaequati quod est superius ad obiecta

aliarum scientiarum;

ergo,

metaphysica ex omni parte est sapientia adeoque

etc.

Disputatio II: De natura entis et iIIius divisionibus

Ens reale statuimus pro obiecto metaphysicae, oportet iam ad prae–

cipuas difficultates, quae illud circa controvertuntur accedere. Porro nomine

entis realis nihil aliud communiter intelligitur, quam id, cui non repugnat a

parte rei existere, hoc est, nulla intellectus consideratione interveniente, in

quo differt ab ente rationis. 'Ens' etymologice a verbo 'sum' deductum, nihil

aliud significat quam 'esse'; et potest sumi dupliciter.

Primo, percipialiter seu verbaliter hoc est tanquam participium ab ipso

verbo 'sum' deductum.

Secundo, nominaliter hoc est tanquam nomen substantivum a verbo

'sum' derivatum; unde si

sumatur

hic ex vi participii tempus significaretur;

significat

etiam exercitium existentiae seu rem actu existentem; si vero se–

cundo modo

significat

ipsum esse positivum rei praecise, contradistinctum a

'nihilo', in qua acceptione 'ens' praescindit ah existentia. Definitur etiam 'ens

reale ut sic' a Doctore,

Quodlibetalium,

quaestione tertia: Non quidem defi–

nitione explicante per genus et differentiam, cum non componatur sed defi–

nitione late sumpta, qua definivimus, etiam 'formalitates metaphysicas' quod

sit illud, quod habet vel potest habere entitatem extra animam, seu cui non

repugnat realis et positiva existentia Unde ens de suo conceptu formali im–

portat aliquam rem positive praecisam. His suppositis, sit

Quaestio prima: An ens habeat conceptum unum tam formalem quam obiecti–

vum?

Nota:

Quod

conceplUs formalis

sit cognitio rei, seu actus intellectus, et di–

citur

conceptus

eo quod sit

proles mentis.

Dicitur 'formalis', eo quod per ip–

sam formaliter intelligamus et quod sit quaedam forma informans intellec–

tum. Conceptus vero

obiectivus

est ipsa res mente concepta, quae dicitur

'conceptus' a denominatione extrinseca desumpta a conceptu formali, qua

dicitur concipi et dicitur 'obiectivus' eo quod objiciatur potentiae, et non sit

forma ipsi potentiae inhaerens. Differunt autem hi conceptus in eo quod

conceptus formalis sit semper aliqua res positiva intellectui inhaerens, ut

patet ex dictis. Obiectivus vero non semper est vera et positiva res, cum entia

rationis et negationes etiam intellectui objiciantur. Deinde conceptus for–

malis est semper singularis in essendo, esto aliquando sit universalis in re–

praesentando; obiectivus vero potest esse singularis vel universalis in es-