Page 9 - Antonius Xderich: Metaphysica

Hrkać,

s.,

Metaphysicap. Antonii Xderich, Prilozi

53-54

(2001), str. 231-285

239

Quaeres primo:

An metaphysica sit scientia, et qualis?

Respondeo:

Metaphysica est vere et proprie scientia, et quidem ex omni

parte speculativa, Ita subtilium Magister cum suis omnibus.

Probatur prima pars:

Ut aliqua facultas sit scientia proprie dicta sufficit

ut habeat obiectum, quod constet propriis passionibus et aliquo principio,

per quod de eo sunt tales passiones demonstrabiles; sed talis est metaphysi- ;–

ea;

ergo,

metaphysica est scientia etc.

Probatur minor:

quia ens habet aliqua principia, si non essendi saltem co–

gnoscendi; habet enim passiones vere de ipso demonstrabiles per ipsam ra–

tionem entis; et in ipso Deo ex quibusdam prioribus attributis, alia quaedam

a!tributa demonstrantur in metaphysica, ut immortalitas ex immaterialitate,

immutabilitate;

ergo,

metaphysica vere et proprie est scientia.

Consequens:

Scientia est cognitio certa et evidens rei necessariae; sed

metaphysiea est talis eognitio;

ergo,

metaphysiea est scientia.

Probatur minor:

In Metaphysiea habentur demonstrationes a priori, ut

omne ens est bonum; sed substantia est ens;

ergo,

est bona etc; consequenter

habentur demonstrationes etc. Habentur enim demonstratianes a posteriori;

nam multitudo et varietas entium dependentium, et alia similia demonstran–

tur in metaphysiea, esse aliquod ens actu, et simplieiter independens, et

summe necessarium, ut patebit

in

fine Deo dante;

ergo,

etc;

consequenter,

etc.

Probatur seclInda pars:

'Thm authoritate Aristotelis, 6

Metaphysicorum,

ca–

pite primo dividentis philosophiam speeulativam in physieam, metaphysieam

et maternaticam, tum authoritate Seoti, 6

Metaphysicorllm,

quaestione prima

dicentis: Ens quod est obieetum metaphysieae est mere speeulativum;

ergo,

tam ex Philosopho quam Doctore Subtili etc. Et quamvis philosophia Deum

consideret, non tamen descendit ad regulandos actus nostr05, quos circa

Deum exereere debemus, sed hoc reliquit morali philosophiae. Similiter qu–

amvis demonstret Deum esse summum bonum et nostrum ultimum finem

naturalem non tamen dictat practice, quomodo, quibusque mediis hic finis

possit acquiri;

sed

modo mere speculativo ratione ultimi finis,

et

summi boni

eontemplatur, quatenus scilicet est in se;

ergo,

undequaque est mere speeula–

tiva. Unde esto theologia quae est de Deo, ut de obieeto sit praetiea non

tamen ideo praecise quod agat de Deo, sed ideo quia versatur circa Deum ut

ultimum finem a nobis acquirendum, et praeseribit modum et media, quibus

Deum ut finem supematuralem possimus assequi et considerat operationes

nostras ut in ultimum finem ordinabiles, ita ut theologia et metaphysiea non

differant solo nomine sed vero rationibus formalibus et modis, quibus ver–

satur circa Deum. Siquidem metaphysiea agit de primis rerum eausis, de pri–

mis essentiis supremisque praedicatis sistendo in simpIici earum contempla–

tione et ex se ad nudum ordinatur opus, neque physicum, ut est medicina, ne-