Page 102 - Matthias Flacius Illyricus: Paralipomena Dialectices

hoc genus principii docendi causa materialeprincipium
vocemus, Graeci t 6 7 evos nominant.
Secundum est id quod illi subiecto tribuitur, id est
quasi praedicatum, ut grammaticus dicit quod sermo
congruus hisce aut illis modis efficiatur, ut si et singulae
voces in recto usuaccipiantur et recte inter sese copulen­
tur; rhetor, quod sermo persuasibilis fiat si et res suis
veris aut certe verisimilibus argumentis probet, et sic se
ad auditores accommodet, seu sic inveniat, sic disponat,
sic eloquatur etc. Dialecticus dicit quod recte doceatur
si et singulae partes materiarum sic solide explicentur
et omnes inter sese recte ordinentur. Arithmeticus nu­
mero tribuit quod alius sit par, alius impar, habeant varii
numeri tales inter se proportiones, possit crescere in
infinitum etc. Geometra aliis quantitatibus alias pro­
prietates tribuit, omnem triangulum habere tres angulos
duobus rectis aequales, etc. Musicus sono tribuit tempus,
quantitatem seu intensionem ac remissionem, et qua­
litatem seu vocum diversitatem, quibus varie inter sese
compositis artem musicam extruit. Physicus dicit de cor­
pore naturali quod habeat in se formam et materiam,
quod aliud sit simplex, aliud compositum, quod sit qui­
busdammotibus obnoxium, etc. Medicus corpori salubri
aut insalubri, quod hoc aut illud et obsit prositve. Iuris-
prudens tribuit iuri, quod sic de facto aliquo, persona
aut re pronunciet, etc. Theologus de homine, quod sic
primum fuerit conditus, sic sit lapsus, sic instauretur,
etc. Voceturque hoc principium affectionis seu proprie­
tatis principium, Graeci Tm0os vocant.
Tertium est illud unde probat, quae nempe sunt tria
illa KptTT]pia de quibus dixi: notio scilicet principiorum,
notio consequentiae seu cohaerentiae et experientia, ut
grammaticus probat authoritate et regulis, quorum
197