DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. IV, L. III
178
10
transmutentur, iam haec est principii petitio. In qua laborare non
laborabimus.
Sed quid procul a sensibus versamur utrique? Prae oculis
sunt nostrates hic aer, aqua, terra. Dicat mihi de numero istorum
philosophorum aliquis, an umquam viderint, observarint, aerem
in aquam converti? Scio ego, vidi, concedam ex aqua et terra in
aerem vapores ascendere, aerem eos fieri nemo umquam vidit.
In nebulas eos constringi, rursus in aquam resolvi, rationi, non
oculis credimus. Aerem quando umquam quisquam in aquam
conversum vidit? Dicant, proferant experimentum aut aquam
terram factam, aut hanc aquam? Vidimus saepe ad fenestras bal-
nei, ad columnas, ad parietes aquam adnatam. Multi asserunt
aerem ea loca contingentem aquam factum. Aio ego vapores eos
fuisse. Quibus rationibus aut sensibus convincent non vapores
sed aerem fuisse?
Habeo ego ollarum experimentum, in quarum operculis va-
por exhalans, non aer, in aquam concrescit. Habeo Aristotelis
confessionem vapores in aere nubes facere, deinde pluviam, for-
te numquam aerem in pluviam dixit conversum. At dixit aerem
in aquam transmutari. Scio eum dixisse, sed experimentum cur
non attulit? Adferant sui pro eo usque ad id tempus. Res dubia
esto. Sed interim philosophis his, non sensatis, sed omnium ma-
xime sensum profitentibus non credatur. Idem aio de aquae in
terram conversione, atque e contra.
Videmus cotidie aquam a terra absorbi, terram fieri non vi-
demus, nisi quis Aristoteli credere, videre credat esse. Terram
aqua dilui quotidie videmus, videmus cessante agitatione terram
subsidere, non tamen transisse in aquam nec transire.
Abiiciemus ergo authoritates omnes, dicta, pronunciata, uni-
versales rationes omnes, quae in rebus sensatis cum experimen-
tis non concordent:
22
Huius enim quaerere rationem dimisso sensu
debilitas quaedam est intellectus
. Praeceptore ipso nos admonente.
Nisi ergo rationes experimentis non consonabunt, in vera philo-
22
{καὶ} τούτου<γὰρ> ζητεῖνλόγονἀφέντας τὴναἴσθησιν͵ ἀρρωστία
τίς ἐστιν διανοίας. [ARIST. Ph. 253a.32–34]
5
15
20
25
30
