DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. IV, L. III
148
20
15
10
5
utro modo augmentum fit? Utrum ex separata ipsa per se ipsam mate-
ria, vel inexistente alicui alio corpori? Vel impossibile utroque modo?
Separata enim existens vel nullum occupabit locum, vel veluti punc-
tum quoddam, vel vacuum erit, vel corpus non sensibile
.
Et post nonmulta sic concludit:
2
Melius ergo facere ab omnibus sepa-
ratam materiam, ut quae sit eadem et una numero, ratione vero non unam.
Sed enim nec puncta, nec lineae ponendae sunt corporis materia ob easdem
causas, illud vero cuius haec extrema sunt, materia est, quam numquam
sine passione possibile est esse, neque sine forma
. Hanc sententiam 2.
De
ortu
, capite 1. sic explicavit:
3
Sed qui faciunt unam materiam praeter
dicta
(elementa quatuor)
eamque corpoream separatamque, errant, im-
possibile enim est sine contrarietate esse corpus hoc, sensibile, existens.
Deinde post Platonem reprehensum ita concludit:
4
Nos au-
tem dicimus materiam quandam corporum sensibilium. Sed eam non
separatam, sed semper cum contrarietate, ex qua sunt ea, quae vocantur
elementa. Determinatum vero est de ipsis in aliis exactius. Attamen
quando et hoc modo ex materia sunt prima corpora, determinandum
de his quoque principium et hoc quidem primum supponentes esse ma-
teriam, inseparatam quidem, sed subiectam contrariis. Non enim ca-
lidum materia est frigido, neque hoc calido, sed subiectum utrisque,
2
Βέλτιον τοίνυν ποιεῖν πᾶσιν ἀχώριστον τὴν ὕλην ὡς οὖσαν
τὴν αὐτὴν καὶ μίαν τῷ ἀριθμῷ͵ τῷ λόγῳ δὲ μὴ μίαν. Ἀλλὰ μὴν οὐ δὲ
στιγμὰς θετέον οὐδὲ γραμμὰς τὴν τοῦ σώματος ὕλην διὰ τὰς αὐτὰς
αἰτίας. Ἐκεῖνο δὲ οὗ ταῦτα ἔσχατα ἡ ὕλη͵ ἣν οὐδέποτ΄ ἄνευ πάθους
οἷόν τε εἶναι οὐδ΄ ἄνευ μορφῆς. [ARIST. GC 320b.12–17]
3
Ἀλλ΄ οἱ μὲν ποιοῦντες μίαν ὕλην παρὰ τὰ εἰρημένα͵ ταύτην
δὲ σωματικὴν καὶ χωριστήν͵ ἁμαρτάνουσιν· ἀδύνατον γὰρ ἄνευ
ἐναντιώσεως εἶναι τὸ σῶμα τοῦτο αἰσθητῆς [αἰσθητὸν ὄν]· [ARIST. GC
329a.8–11]
4
Ἡμεῖς δὲφαμὲν {μὲν εἶναί} τιναὕλην τῶνσωμάτων τῶναἰσθητῶν͵
ἀλλὰ ταύτην οὐ χωριστὴν ἀλλ΄ ἀεὶ μετ΄ ἐναντιώσεως͵ ἐξ ἧς γίνεται τὰ
καλούμενα στοιχεῖα. Διώρισται δὲ περὶ αὐτῶν ἐν ἑτέροις ἀκριβέστερον.
Οὐ μὴν ἀλλ΄ ἐπειδὴ καὶ τὸν τρόπον τοῦτόν ἐστιν ἐκ τῆς ὕλης τὰ σώματα
τὰ πρῶτα͵ διοριστέον καὶ περὶ τούτων͵ ἀρχὴν μὲν καὶ πρώτην οἰομένοις
εἶναι τὴν ὕλην τὴν ἀχώριστον μέν͵ ὑποκειμένην δὲ τοῖς ἐναντίοις· οὔτε
γὰρ τὸ θερμὸν ὕλη τῷψυχρῷοὔτε τοῦτο τῷθερμῷ͵ ἀλλὰ τὸ ὑποκείμενον
ἀμφοῖν. Ὥστε πρῶτον μὲν τὸ δυνάμει σῶμα αἰσθητὸν ἀρχή. δεύτερον
δ΄αἱ ἐναντιώσεις͵ λέγω δ΄ οἷον θερμότης καὶ ψυχρότης͵ τρίτον δ΄ ἤδη
πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ τὰ τοιαῦτα· [ARIST. GC 329a.24–36]
