Page 17 - Federicus Chrysogonus: Speculum astronomicum

32

quem ego viderim. Unde cum in isto libro subiectum sit

magnitudo et cum nulla magnitudo cognoscatur, nisi

prius habeamus rationem cognoscendi illam, quae qui-

dem ratio cognoscendi est ab actu ix. Metaphysicae textu

commenti xx; cum etiam omnis ratio cognoscendi sit prin-

cipium primum in scientia, quia est metrum et mensura

ex x. Metaphysicae, sequitur quod hic [B4] principali in-

tentione agitur de principiis cognoscendis, quia de men-

suris, actu omnium mathematicalium et in potentia om-

nium naturalium et divinorum, ut infra latius in capitulo

primo de hoc dicemus. Cum hanc nostram expositionem

exponemus per ipsummet Doctorem; qua nulla est verior

quam Doctorem per Doctorem eundem exponere. Sed

iunior statim dubitare posset et subtiliter: quia istud, quod

dictum est, non videtur esse bene dictum. Quia Euclides

nullibi videtur agere de mensuris, imo solum de figuris,

angulis, proportionibus, de capacitate, distantiis et pros-

pectiva speculativa, solutio est notanda, ex qua habebitis

intentionem totius operis in virtute. Primo tamen notan-

dum est, quod mensura est multiplex. Sicut et multiplex

mensuratum, quia longitudo cum una dimensione, ut li-

nea. Secunda latitudo cum duabus, ut superficies. Tertia

profunditas cum tribus, ut corpus, quia longitudinem,

latitudinem et profunditatem in se continet. Quarta capa-

citas, ut cyathi continentia, puta ipsius aquae. Quinta est

pondus, puta semiuncia vel libra. Sexta et ultima est ipsa

anima intellectiva, quae est mensura omnium intelligibi-

lium, cuius est omnia finire, terminare et mensurare. Se-

cundo

40

notandum, quod mensura, inquantum talis, est

indivisibilis, quia minima x. Metaphysicae; et mensuratum

omne, inquantum tale, est indivisibile vel proprie vel me-

taphorice

41

, scilicet respectu intelligibilium. Tertio notan-

dum, quod omne, quod est mensura, potest esse et men-

40

corr. ex Secondo

41

corr. ex Metahphorice

5

15

20

30

10

25