Page 24 - Antonius Xderich: Summulae sive logica parva

326 Hrka~, S., Summulaesivelogicaparva ... Prilozi 57-58 (2003), str. 303-386
tis est triplex: summa seu suprema, media seu subalterna, infima et ultimum
quae dicitur athoma et specialissima.
Species subiicibilis summa est quae mediate ponitur sub genere supre–
mo, ut corpus in praedicamento substantiae.
Media seu subalterna est quae immediate non ponitur sub genere su–
premo nec mediate continet sub se individua ut vivens et animal in eodem
praedicamento substantiae.
Infima seu specialissima est quae sub se immediate continet individua et
mediate continetur sub genere ultimo et proxirno, ut 'homo' in eadem serie
substantiae, qui immediate continetur sub animali et immediate sub se con–
tinet Socratem et Platonem.
Distinctio est universale quod praedicatur de pluribus numero vel spe–
cie differentibus in quale quid, hoc est significans eorum qualitatem essen–
tialem seu quidditativam, v.g. rationale est distinctio hominis; nam querenti:
Quid sit homo? - essentialiter respondetur quod sit rationalis. Haec quod
dulpex sit, videbitur in Logica.
Proprium est universale, quod praedicatur de multis in quale necessa–
rio. Cuius divisiones darius in Logica patebunt.
Accidens est universale, quod praedicatur de multis contingenter seu est
id, quod potest adesse vel abesse sine subiecti corruptione. Quae lucidius
agendo de hoc darebunt.
Termini praedicamentales significant res aliquas coordinatas in aliquod
certis dassibus, quae vocantur categoriae seu praedicamenta; nam categoria
seu praedicamentum nihil est aliud quam coordinatio quaedam generum et
specierum seu debita dispositio praedicamentorum essentialium superiorum
et inferiorum secundum sub et supra usque ad individua; et licet plura esse
possint, ad haec tamen decem omnia alia reducuntur, quae sunt nempe: sub–
stantia, quantitas, qualitas (et haec sunt absoluta), relatio, actio, passio, ubi,
quando, situs et habitus, quae sunt respectiva omnia exceptis illis tribus
nominatis.
Substantia est ens absolutum, per se subsistens, ut homo.
Quantitas est accidens absolutum, quod adveniens rei facit illam exten–
sam in ordine ad loeum, vel ad tempus: unde res denominatur magna vel
parva, diudurna vel brevis.
Qualitas est accidens absolutum, seeundum quid subiectum quale con–
tingenter, ut albedo, calor etc.
Relatio est accidens per quod unum refetur ad aliud, ut paternitas, per
quam homo refertur ad filium, id est homo generans, ad filium quem genuit.