SYNOPSIS TOTIUS OPERIS
EX EDITIONE VIENNENSI
PARS I
PRIMIS sex numeris exhibeo, quando, & qua occasione Theoriam meam invenerim, ac ubi
hucusque de ea egerim in dissertationibus jam editis, quid ea commune habeat cum
Leibnitiana, quid cum Newtoniana Theoria, in quo ab utraque discrepet, & vero etiam utrique
præstet: addo, quid alibi promiserim pertinens ad æquilibrium, & oscillationis centrum, &
quemadmodum iis nunc inventis, ac ex unico simplicissimo, ac elegantissimo theoremate
profluentibus omnino sponte, cum dissertatiunculam brevem meditarer, jam eo consilio rem
aggressus; repente mihi in opus integrum justæ molis evaserit tractatio.
Tum usque ad num. II expono Theoriam ipsam: materiam constantem punctis prorsus
simplicibus, indivisibilibus, & inextensis, ac a se invicem distantibus, quæ puncta habeant
singula vim inertiæ, & præterea vim activam mutuam pendentem a distantiis, ut nimirum, data
distantia, detur & magnitudo, & directio vis ipsius, mutata autem distantia, mutetur vis ipsa,
quæ, imminuta distantia in infinitum, sit repulsiva, & quidem excrescens in infinitum: aucta
autem distantia, minuatur, evanescat, mutetur in attractivam crescentem primo, tum
decrescentem, evanescentem, abeuntem iterum in repulsivam, idque per multas vices, donec
demum in majoribus distantiis abeat in attractivam decrescentem ad sensum in ratione
reciproca duplicata distantiarum; quem nexum virium cum distantiis, & vero etiam earum
transitum a positivis ad negativas, sive a repulsivis ad attractivas, vel vice versa, oculis ipsis
propono in vi, qua binæ elastri cuspides conantur ad es invicem accedere, vel a se invicem
recedere, prout sunt plus justo distractæ, vel contractæ.
Inde ad num. 16 ostendo, quo pacto id non sit aggregatum quoddam virium temere
coalescentium, sed per unicam curvam continuam exponatur ope abscissarum exprimentium
distantias, & ordinatarum exprimentium vires, cujus curvæ ductum, & naturam expono, ac
ostendo, in quo differat ab hyperbola illa gradus tertii, quæ Newtonianum gravitatem
exprimit: ac demum ibidem & argumentum, & divisionem propono operis totius.
Hisce expositis gradum facio ad exponendam totam illam analysim, qua ego ad ejusmodi
Theoriam deveni, & ex qua ipsam arbitror directa, & solidissima ratiocinatione deduci totam.
Contendo nimirum usque ad numerum 19 illud, in collisione corporum debere vel haberi
compenetrationem, vel violari legem continuitatis, velocitate mutata per saltum, si cum
inæqualibus velocitatibus deveniant ad immediatum contactum, quæ continuitatis lex cum (ut
evinco) debeat omnino observari, illud infero, antequam ad contactum deveniant corpora,
debere mutari eorum velocitates per vim quandam, quæ sit par extinguendæ velocitati, vel
velocitatum differentiæ, cuivis utcunque magnæ.
A num. 19 ad 28 expendo effugium, quo ad eludendam argumenti mei vim utuntur ii, qui
negant corpora dura, qua quidem responsione uti non possunt Newtoniani, & Corpusculares
generaliter, qui elementares corporum particulas assumunt prorsus duras: qui autem omnes
utcunque parvas corporum particulas molles admittunt, vel elasticas, difficultatem non
effugiunt, sed transferunt ad primas superficies, vel puncta, in quibus committeretur omnino
saltus, & lex continuitatis violaretur: ibidem quendam verborum lusum evolvo, frustra
adhibitum ad eludendam argumenti mei vim.
