TYPOGRAPHUS VENETUS LECTORI
OPUS, quod tibi offero, jam ab annis quinque Viennæ editum, quo plausu exceptum sit per
Europam, noveris sane, si Diaria publica perlegeris, inter quæ si, ut omittam cætera, consulas
ea, quæ in Bernensi pertinent ad initium anni 1761; videbis sane quo id loco haberi debeat.
Systema continet Naturalis Philosophiæ omnino novum, quod jam ab ipso Auctore suo vulgo
Boscovichianum
appellant. Id quidem in pluribus Academiis jam passim publice traditur, nec
tantum in annuis thesibus, vel dissertationibus impressis, ac propugnatis exponitur, sed & in
pluribus elementaribus libris pro juventute instituenda editis adhibetur, exponitur, & a
pluribus habetur pro archetypo. Verum qui omnem systematis compagem, arctissimum
partium nexum mutuum, fœcunditatem summam, ac usum amplissimum ad omnem, quam
late patet, Naturam ex unica simplici lege virium derivandam intimius velit conspicere, ac
contemplari, hoc Opus consulat, necesse est.
Hæc omnia me permoverant jam ab initio, ut novam Operis editionem curarem: accedebat
illud, quod Viennensia exemplaria non ita facile extra Germaniam itura videbam, & quidem
nunc etiam in reliquis omnibus Europæ partibus, utut expetita, aut nuspiam venalia prostant,
aut vix uspiam: systema vero in Italia natum, ac ab Auctore suo pluribus hic apud nos jam
dissertationibus adumbratum, & casu quodam Viennæ, quo se ad breve tempus contulerat,
digestum, ac editum, Italicis potissimum typis, censebam, per universam Europam
disseminandum. Et quidem editionem ipsam e Viennensi exemplari jam tum inchoaveram;
cum illud mihi constitit, Viennensem editionem ipsi Auctori, post cujus discessum suscepta
ibi fuerat, summopere displicere: innumera obrepsisse typorum menda: esse autem multa,
inprimis ea, quas Algebraicas formulas continent, admodum inordinata, & corrupta: ipsum
eorum omnium correctionem meditari, cum nonnullis mutationibus, quibus Opus perpolitum
redderetur magis, & vero etiam additamentis.
Illud ergo summopere desideravi, ut exemplar acquirerem ab ipso correctum, & auctum ac
ipsum editioni præsentem haberem, & curantem omnia per sese. At id quidem per hosce
annos obtinere non licuit, eo universam fere Europam peragrante; donec demum ex tam longa
peregrinatione redux huc nuper se contulit, & toto adstitit editionis tempore, ac præter
correctores nostros omnem ipse etiam in corrigendo diligentiam adhibuit; quanquam is ipse
haud quidem sibi ita fidit, ut nihil omnino effugisse censeat, cum ea sit humanas mentis
conditio, ut in eadem re diu satis intente defigi non possit.
Hæc idcirco ut prima quædam, atque originaria editio haberi debet, quam qui cum Viennensi
contulerit, videbit sane discrimen. E minoribus mutatiunculis multæ pertinent ad expolienda,
& declaranda plura loca; sunt tamen etiam nonnulla potissimum in paginarum fine exigua
additamenta, vel mutatiunculæ exiguæ factæ post typographicam constructionem idcirco
tantummodo, ut lacunulæ implerentur quæ aliquando idcirco supererant, quod plures phyliræ
a diversis compositoribus simul adornabantur, & quatuor simul præla sudabant; quod quidem
ipso præsente fieri facile potuit, sine ulla perturbatione sententiarum, & ordinis.
Inter mutationes occurret ordo numerorum mutatus in paragraphis: nam numerus 82 de novo
accessit totus: deinde is, qui fuerat 261 discerptus est in 5; demum in Appendice post num.
534 factæ sunt & mutatiunculæ nonnullæ, & additamenta plura in iis, quæ pertinent ad sedem
animæ.
