Caput II.
De analysis et synthesis definitione
Quid est analysis?
Analysis seu dissolutio est cum cognito vel fine vel
toto vel etiam composito aliquo retrogradimur, resol­
vendo seu dividendo, quaerendoque quae nam ad ef­
ficiendum illum finem seu ad constituendum illud totum
tendant; atque ita tam diu ordine pedetentim retro­
gradimur, donec ad ipsa rei principia tenuissimas partes
primaque elementa perveniamus.
Exemplo sit rhetorica, cum nobis finem hunc, ut
possimus apte ad persuadendum dicere, proposuimus;
quaerimus deinde, quaenam ad eum finem proxime re­
quirantur. Ea autem in quinque partes resolvuntur, nem­
pe inventionem, dispositionem, elocutionem, memoriam
et pronunciationem; quae a plerisque rhetorices partes
dicuntur. Tertio ulterius retrogradimur et quaerimus,
quaenam ad consequendam inveniendi facultatem ne­
cessaria sint. Ea vero sunt generum causarumve divisio
et porro statuum ac denique locorum.
Sic si et reliqua quatuor ad apte ornateque dicendi
facultatemnecessaria excutiantur, facile animadvertemus
quod rhetorica tali quadam ratione tradatur; ac si quis
Danubii, Rheni aut Padi aut alius alicuius fluvii iam in
mare irrumpentis magnitudinem admiratus cupiat scire
unde tanta aquarum copia conveniat, atque ideo a mari
sursum per ipsum alveum vadens perveniat ad locum
aliquem, ubi plura flumina concurrant; ex quo loco pri­
mum ad pervestigandos unius fontes proficiscatur, dein­
de eo labore perfecto ad reliquorumortus cognoscendos
pergat; et si in plures confiuxus veniret, saepius ita suam
profectionem partiatur ac in plura itinera et investiga­
tiones tamdiu illud suumdiscere resolvat, donec omnes
fontes et scaturigines eius fluminis ita penitus perves-
125
1...,56,57,58,59,60,61,62,63,64,65 67,68,69,70,71,72,73,74,75,76,...127