hisce, si Luna 39 pars est terræ, facies eius 19 pars esset vultus aquæ, quæ dimidiam terræ
obvelat faciem. Qua ergo ratione in minore quanto, maior est virtus, quam in maiore? Alia et
hæc. Quando Luna, Australia percurrit Zodiaci signa, et iis qui sub arcto habitant, paululum
supra horizontem accensus, et horrendus apparet carbo; et nullis radiis septentrionalem
percutit Oceanum, sed eum ii quasi præterlambunt, et transvolant, cur maria ea oestuant?
Adiungamus. Si Luna amor esset Oceani, et lumine suo cum eo coit, et pregnantem facit, et
tota sua mensis lunatione cum eo amores suos agitat, cur quatuor mensis diebus, Oceanus
ociosus residet, et lunæ agitationi continuæ, suo agitatu non respondet. Tanta varietas ab una
profecto causa non venit. Una eademque uniformisque causa, unum, et eundem,
uniformemque, in uno, eodemque et uniformi subiecto, effectum parere debuit Luna; si
Oceani esset dux, et amor, at non parit eundem; Luna ergo sola, tam variorum effectum non
est causa. Eadem absurda consequentur eos, qui in unum Solem tot æstuum causam
retulerunt, aut in motum primi mobilis, aut in cœli quartas, aut in cœli partem Luna
oppositam. Quam ergo aliam Lunæ causam uti sociam addemus? An forte Solem? Ita sane
Solem. Sol enim calore suo, radiorum suorum, luminisque calore, calores omnes rebus
nostratibus inditos primævos, tum conservat, tum vivificat, tum excitat, tum in opus deducit.
Calore vivificato, et vivificante, omnia ad motum, idonea redduntur, et reddita cientur motu,
quasi vita altera ab interna, in exteriorem prodeunt vitam. Sicuti enim primaria vita, in
essentia motio, et actio fuit ostensa, et secundaria vita, motio, et actio ab essentia ad extera, ita
maris calor primævus, a Solis calore fotus, et excitatus in motum fert Oceanum, et in
cæteriorem quandam vitam. Luna vero, quam terram, et aquam alteram ætheream, esse
demonstravimus, humores omnes hos terrenos, tum fovet. Tum servat, tum viviscat, tum
nutrit, tum in motionem excitat, et concitat. Et sicut ipsa Solem variis aspectibus quasi amores
suos indies, in horas intuetur, et ab eo seminibus æthereis, superisque incorporis, et idealibus,
gravida redditur, sic ipsa Oceanum, amores suos aspectibus variis inque horas, inque dies
contuetur, ipsamque reliquosque humores hosce terrenos, iisdem, quibus a Sole gravida est
facta seminibus, gravidos fæcunsquedo facit. Id autem sine sui motione, sine luminis
diffusione, sine influxuum seminumque effusione nequaquam fiat. Igitur ad Lunæ motum, ad
Lunæ cum Sole, cum terra, cum Oceano aspectus, ad eius lumen, ad eius etiam tenebras, quas
minimum esse lumen, iam ante ostendimus, ad seminum influxus, humores nostrates omnes
fœcundantur, vitam concipiunt, ventrem gerunt, parturiunt, fructus pariunt, eosque alunt, et
ad vitam, et motionem concitantur. Et comoventur, et alterantur. Hæc autem omnia
similitudine æthereæ terræ, et aquæ, qui Luna est, ad terrenam Lunam, et aquam, quæ
terrestris hic, et aquens seu globus sit, seu corpus qualecumque, necesse est fieri.
Similitudinem συννοικείοσιν sequitur, et cognatio, et quædam veluti consanguinitas. Ab his
oritur sympathia, a sympathia favor, fovorque mutuus, et fotio. Ab his actio, et
commotio, humorum omnium. Si ita est, ubicumque in terra sint humores, et quidem
qualescumque, Lunæ subditi sunt; Luna summum in eos habet imperium. Dulces, amaros,
acres, acidos, austeros, falsos, aliosque oes imperio premit. Non tamen omnes eius imperio
æque parent, æque commoventur. Neque enim omnes eadem sunt substantiæ consistentia, aut
æquali, vel raritate, vel densitate. Neque eodem omnes sunt calore, aut æquali. Experimenta id
docent innumera. et philosophis in confesso est omnibus, aquas dulces, fontium, fluviorum,
lacuum, tenuiores, rarioresque esse minusque corpulentas, quam sint falsæ aquæ, quam sint
marinæ, quam sit totum ipsum mare, totusque Oceanus. Itaque has facilius navium pondera
sufferte, illas his sepissime supernatare. Si ita est, et Luna in omnes aquas imperium habet,
cur non omnes æque commovet? Quia omnes æque ei parere non sunt paratæ. Cur nullæ
dulces, tot motibus, tamque variis cientur, quot cientur maria. Differentia hic non a Luna
Solius est imperio, non a Solis concitatione, quæ universales quædam sunt causæ. Sed
particulariores sunt, et inquirendæ, et adinvenienda causa, cur salsæ cieantur, dulces cieantur
minime. Sed quid vetat maris propriæ naturæ hoc tribuere? Nam sicuti stellas propria natura,
