PERIPATETIČKE RASPRAVE, sv. II. knj. 1.
59
10
5
argumentom.«
38
Ipak to priznaje Aristotelu da je nekim pravilima
i propisima usavršio i objasnio ovo umijeće. Sâm pak Filopon ne
pripisuje Aristotelu ni otkriće cijelog umijeća argumentiranja niti
[otkriće] propozicije, već samo termina
39
u 1. poglavlju 2. knjige
Ko-
mentara
[
Prve Analitike
]
ovim riječima: »Valja nadodati da je naziv
‘propozicija’ jednako poznat i govornicima i filozofima. Nikome
doista naziv ‘termin’ nije bio poznat prije Aristotela koji je prvi na-
zvao dijelove govora terminima.«
40
Upoglavlju o silogizmu prenosi
porijeklo te stvari – toga da je Aristotelovo bavljenje geometrijom,
41
bilo ono po uzoru na što je nazvao ‘termine’ i ‘figuru [silogističku]’.
Silogizme, entimeme, indukcije i primjere,
τεκμήερια
imamo
kod starijih i u uporabi i nazivom. Dapače stari su imali još više
oblika argumentiranja nazvanih različitim imenima, nego što su
ovi. Izvješćuje naime Laertije u poglavlju o Zenonu Elejcu da je
on bio iznalazač one forme argumentacije koja se naziva ‘Ahi-
lej’,
42
premda je to Favorin pripisao Parmenidu: »Ovaj je kao prvi
38
Nema grčkog. Usp. PHLP. In APr 13,2.6.14–18: ἐνταῦθα γενόμενος
ὁ Θεμίστιος ἀπορεῖ λέγων ἆρά γε Ἀριστοτέλους ἐστὶ γέννημα τὰ
Ἀναλυτικὰ ἢ οὔ; καί φησιν ὅτι γέννημα μὲν αὐτοῦ οὐκ ἔστι· φαίνεται
γὰρ ὁ θεῖος Πλάτων συλλογιστικῶς καὶ ἀποδεικτικῶς φερόμενος ἔν τε
τῷΦαίδωνι καὶ ἐν πᾶσι σχεδὸν αὐτοῦ τοῖς διαλόγοις· συντάξαι δὲ αὐτὸν
καὶ τεχνῶσαι κανόσι τισὶ τὸ προκείμενον σύγγραμμα οὐδὲν ἄτοπον.
39
U propoziciji su termini: subjekt i predikat, a u silogizmu: veći, ma-
nji i srednji termin silogizma.
40
Nema grčkog. Usp. PHLP. In APr 13,2.11.4–6: καὶ ἄλλως τὴν μὲν
πρότασιν ᾔδει ὠνομασμένην οὐ μόνον φιλοσόφοις ἀλλὰ καὶ ῥήτορσι͵
τὸν δὲ ὅρον αὐτὸς ὠνόμασεν͵ ὡς καὶ ὑποκατιὼν δείκνυσι.
41
Usp. PHLP. In de An 15.3.25–33 περὶ τούτου καὶ ἐν τοῖς Ἀποδε-
ικτικοῖςὁἈριστοτέληςπρὸς τοὺςνομίζονταςμὴεἶναι ἐπιστήμηνἔλεγεν͵
ὅτι οὐ μόνον ἐπιστήμην εἶναι λέγομεν͵ ἀλλὰ καὶ ἀρχὴν ἐπιστήμης͵ ᾗ
τοὺς ὅρους γινώσκομεν͵ ὅρους λέγων ἤτοι τὰς κοινὰς ἐννοίας καὶ τοὺς
ἐν τοῖς συλλογισμοῖς ὅρους (δεῖ γὰρ πάντα συλλογισμὸν ἀπὸ κοινῶν
ἐννοιῶν ἔχειν τὴν ἀρχήν͵ αἵτινες͵ ὡς εἴπομεν͵ ἀπὸ τοῦ νοῦ καὶ πρὸς
ἡμᾶς φοιτῶσιν· ἀναποδείκτως γὰρ ἴσμεν ὅτι τόδε τι ἄνθρωπός ἐστιν
ἢ ψυχὴ ἤ τι τοιοῦτον)͵ ἢ τὰ νοητὰ ὅρους φησὶ ὡς πέρατα τῶν ὄντων·
ὅρος γάρ ἐστιν͵ ὥς φησιν ὁ γεωμέτρης͵ ὅ τινός ἐστι πέρας. ἀρχὴν οὖν
ἐπιστήμης φησὶ τὸν νοῦν εἶναι·
42
Ahilej i kornjača
Zenonova je aporija kojom želi dokazati neinteligi-
bilnost gibanja.
15
