Page 25 - Antonius Xderich: Tractatus brevis in libros Aristotelis de mirabili mundo coelique machina

Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis Prilozi 59-60 (2004), str.175-235 199
Rcspondco: distinguo majorcm. Si pcr talcs motus dcpcrdat aliquam
partcm sui conscrvativam, conccdo majorcm; si nihil dcpcrdat ut contigit in
motibus Cocli, ncgo majorcm, c contra minorcm: ncgo conscqucntiam; pra-
cdicti cnim Coclorum motus non ordinantur ad induccndum in illos aliquas
qualitatcs ipsis contrarias; undc pcr talcs motus nihil dcpcndunt, ncc in ali­
quo labcfactantur; adcoquc ctc.
Objicies secundo: Compcrtac sunt aliquac substantialcs mutationcs in
Coclo: crgo Cocli sunt naturalitcr ctc. Probatur a: anno 1572. aparuit in
Coclo nova stclla magna quidcm in initio suac aparitionis, ct multo minor
post aliquot dics; similia ctiam rcfcruntur ab aliis; scd hacc ncccssario in-
uunt aliquam substantialcm mutationcm in Coclo: crgo in Coclo compcrtac
sunt aliquac ctc.
Rcspondco, quod in rclato ct similibus cvcntibus nulla substantialis mu­
tatio fucrit in Coclo, scd solum pcrfcctiva ct accidcntalis, quatcnus scilicct
Dcus intcndit in Coclo aliquam partcm lucis, quac oculis instar stcllac ap-
parcbat, in alicujus rci notabilis futurac ostcnsum. Sic plurcs Patrcs dicunt,
Coclum in dic 4ta a Mundi crcationc cx formationc Solis nullam substantia-
lcm passum cssc mutationcm, scd ctiam lux, quac primo dic fucrat facta, 4ta
dic novam intcntioncm rcccpcrit, ct sic Sol fuit formatus absquc aliqua sub­
stantiali Cocli mutationc.
Circa numcrum Coclorum non una fuit omnium philosophorum scntcn-
tia; quidam cnim tantum unicum, quidam 3, quidam 8, alii novcm, ct multi
cx rcccntioribus 11 statuunt Coclos cum quibus
Dico tertio: Probabilius cst Coclos cssc undccim, scilicct proximc nobis
Coclum Lunac, supra hoc Mcrcurii, itcm Vcncris, Solis, Martis, Jovis, Sa­
turni, firmamcntum, christalinum scu aqucum, primum mobilc, ct cmphy-
rcum, quod ultimum a pcrfcctisssima lucc ctiam igncum appcllatur. Quod
Probatur imprimis quod sint plurcs cx Scriptura ad Efcsios 4to: asccndit
supcr omncs Coclos; ct alibi sacpius. Itcm rationc: divcrsitas motuum arguit
divcrsitatcm Coclorum; atqui divcrsi sunt motus scptcm planctarum, itcm
motu proprio ct distincto movctur firmamcntum, sicut ct cristalinum ct pri­
mum mobilc: crgo dcccm crunt Cocli mobilcs ct unum immobilc, scilicct
cmphircum. Major patct. Quomodo cnim unum Coclum tam divcrsis moti­
bus simul ct scmcl movcri potcst, non vidctur possibilc. Minor probatur:
primo dc scptcm planctis, nam subindc duo planctac magis ad sc acccndunt,
ct aliquando longc ab inviccm rcccdunt, ut patct dc Solc ct Luna, quorum
utcrquc apparct in nostro orisontc ct aliquando tantum unus; scd hoc non
possct ficri, nisi Sol ct Luna csscnt in distinctis Coclis: crgo ctc.
Probatur ctiam dc firmamcnto quia dcfacto dantur astra scu stcllac
fixac, quac cundcm situm ct distantiam intcr sc scmpcr tcncnt: crgo admit-