Page 20 - Antonius Xderich: Tractatus brevis in libros Aristotelis de mirabili mundo coelique machina

194 Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis Prilozi 59-60 (2004), str. 175-235
firmamcntum ad dividcndas aquas ab aquis; scd hoc muncrc incptissimc
dcstitucrctur Coclum habcrct fluidum, ut cst cvidcns; statim cnim dimittcrct
supcrpositam aquam supcr nos ut quisquc cvidcntcr vidct in acrc. Ncquc di­
cas: aqua Coclum non gravarc ct pcr conscqucns non dccidcrc possc, quia si
non gravant ct non habcrcnt pcriculum dccidcndi aliquid, positum cssct
aliquod mcdium ad illas dividcndas. Confirmatur sccundo: Si Cocli csscnt
fluidi, tunc posscnt dissolvi pcr mixtioncm, quia si Coclum cssct, ctiam astra
crunt talia, ct sic Coclum misccbitur astris ct c contra. Ita cnim vidcmus
duos liquorcs, v.g. vinum ct aquam juxta posita misccri ct confundi; scd hoc
cst inconvcnicns ct contra pulchritudincm Univcrsi: crgo ctc.
Dices: Si Cocli csscnt solidi, grandc nobis imincrct pcriculum cx corum
cursu: crgo non sunt solidi ctc.
Rcspondco: non imincrc pcriculum cx co quod sint fluidi: crgo ncc cx
co quod sint solidi, quia non rationc solidi cadcrct scd rationc gravitatis
quam non habct Coclum, nullumquc cst pcriculum ipsum cadcrc dcorsum.
Scd
Dices: Nonnunquam visa sunt varia mcthcora supra orbcm Lunac, atqui
hacc sunt fluida: crgo ct Cocli sunt fluidi.
Rcspondco: ncgo minorcm: quia mcthcora licct aliquando vidcantur
transccdcrc Lunam rc vcra tamcn cam non transccndunt, cum non asccn-
dant, nisi ad suprcmam rcgioncm acris. Quarc si aliquando mcthcora
vidcantur transccndcrc astra, talis visio cst tantum apparcns.
Circa motum Coclorum suppono primo: Coclum non quicsccrc scd mo-
vcrc; ratio cst ipsa ocularis cxpcricntia; vidcmus cnim Solcm manc cxurgcrc
in oricntc, ct rotari in occidcntcm: crgo movctur Coclum. Ncc valct quod
aliqui rcspondcant scilicct Solcm, planctas ct stcllas non movcri ad motum
coclcstis svcrac scd proprio illorum motu, nam hoc falsum cst, supponunt
namquc ii, Coclum quod sit fluidum.
Suppono sccundo: quod Cocli nullatcnus movcantur a sc ipsis. Ratio cst
quia si movcrcntur a sc ipsis, vcl movcrcntur motu, quo movcntur vivcntia,
vcl motu naturali, sicut gravia vcl lcvia movcntur; atqui non primo modo,
quia non animantur; sccundo ctiam non, alioquin illorum motus cssct ctiam
naturalis illis, quod cssct falsum infra vidcbimus. Tum ctiam quia nullum
corpus inanimatum in loco sibi naturali movctur a sc scu ab intrinscco, scd
si movctur, tunc movctur ab aliquo cxtrinscco; atqui Coclum cst aliquod in­
animatum in loco sibi naturali cxistcns: crgo ctc.
Suppono tcrtio: quod ncquc movcantur ctiam ab aliqua substantia ma-
tcriali vivcntc, ncquc ctiam movcntur a solo Dco. Ratio primi cst, quia nulla
substantia matcrialis potcst habcrc pcrpctuitatcm ct uniformitatcm, quacvis