Page 19 - Antonius Xderich: Tractatus brevis in libros Aristotelis de mirabili mundo coelique machina

Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis Prilozi 59-60 (2004), str.175-235 193
Probatur ctiam rationc: omnis motus vitalis cxigit distinctioncm partis
pcr sc movcntis ct partis pcr sc motac; vivcrc cnim cst habcrc principium sc
movcndi, ct idcm sccundum idcm sc movcrc ncquit, cum non possit cssc
aliquod in potcntia ct in actu sccundum candcm rationcm: crgo ut aliquod
sc movcat quovis motu locali ct vitali cxigit divcrsam partium dispositioncm
ob quam divcrsitatcm altcra pcr sc movcat, ct altcra pcr sc movcatur; scd in
Coclo non cst hujusmodi divcrsitas scu hctcrogcnca partium dispositio;
Coclum cnim cst corpus homogcncum, sicut quodlibct clcmcntum ut nullus
dubitabit: crgo Coclum ncquit movcri motu vitali, conscqucntcr: Coclum
non cst animatum.
Objicies: Ex psalmo 125. ubi dicitur: qui fccit Coclos in intcllcctu, ct
psalmo 18.: Cocli cnarrant gloriam Dci, psalmo 146: laudatc cum Coclum ct
Luna. E t Jobi 38: Cum mc laudarcnt astra matutina. In libro Dcutcronomii:
auditc, Cocli, quac loquor! Scd omnia quac in his locis attribuuntur Coclis
sunt opcrationcs vitalcs; crgo Cocli sunt utiquc animati.
Rcspondco quod li in intcllcctu idcm cst ac cum intcllcctu, scu cum
summa sapicntia. Cocli autcm invitantur ad laudandum ct audicndum qua-
tcnus cxcitant in laudcm ct admirationcm divinac omnipotcntiac. Vcl su­
muntur Cocli pro habitatoribus coclcstis patriac qualcs sunt angcli. Igitur,
Cocli tantum motivc cnarrant gloriam Dci, quatcnus nos movcnt ad laudan­
dum Dcum. Li ‘auditc’ accipi dcbct mctaphoricc, non propric. Aristotclcs
cnim dum docct libro sccundo Dc anima, capitc 29. Coclos cssc animatos
loquitur dc vcra animationc qua fit pcr informationcm ct unioncm animac,
scd dc animationc quac fit assistcntiam quatcnus scilicct intclligcntia pcr-
pctuo assistit Coclis ct illos movct. Ubi circa soliditatcm Coclorum advcrtc
scnsum quacstionis cssc: an Cocli sint talis naturac, ut pcr cos alia corpora
transirc possint sinc pcnctrationc sicut v.g. pcr aquam transcunt pisccs ct
avcs pcr acrcm, an vcro potius ita sint duri ac solidi sicut lapidcs, fcrrum ctc,
ita ut pcr cas alia corpora transirc non possint. Si dicatur primum, Cocli
crunt fluidi; si sccundum, solidi.
Dico: Probabilc Coclos quoad omncs partcs cssc solidos. Ita Doctor in
sccundo, distinctionc 14, quacstionc 4. ct cst communior.
Probo authoritatc Sacrac Scripturac: Jobi cap. 37. dicitur: Tu forsitan
cum co fabricatus cs Coclos, qui solidissimi sunt quasi acs. Itcm ad Hac-
brcos, 4to Christus Dominus dicitur pcnctrassc Coclos quod non cssct vc-
rum, si Cocli non csscnt solidi: crgo ctc. Tum ctiam rationc si csscnt Cocli
fluidi, non tcncrcnt astra fixa scmpcr intcr sc cadcm distantia, ncc crrantia,
tam uniformcm ordincm in suo motu, nam ccrtc non apparct quomodo in
corporc fluidi hoc ficrct, in quo facilc vcl cllcvari vcl dcprimi posscnt: crgo
Cocli non sunt fluidi. Confirmatur primo: In Gcncsi dicitur in Coclo factum