Page 9 - Antonius Xderich: Tractatus brevis in libros Aristotelis de mirabili mundo coelique machina

Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis Prilozi 59-60 (2004), str.175-235 183
mumquc dicm fuissc 18am martii, hoc probatur authoritatc astrologorum
antiquorum qui cursum Solis sub 12 signis Sodiacis ab Arictc incipiunt, hoc
autcm signum cst 21 martii, quac fuit dics 4tus crcationis Mundi; crgo 18va
martii Mundus inccpit crcari.
Confirmatur hoc ctiam cx communi thcologorum conscnsu qui dicunt:
co anni tcmporc crcatum cssc Mundum, quo unigcnitus Filius actcrni Patris
pcr assumptioncm humanitatis cundcm rccrcavit; scd assumptio hacc facta
cst in vcrc mcnsc martii; crgo mcnsc martii ctc. Tandcm tunc Mundus con­
ditus fuit quando dixit Dcus: gcminct tcrra hcrbam vircntcm ctc; scd tcrra
gcrminat tcrram vircntcm in vcrc: crgo Mundus conditus fuit ctc, ct hoc fuit
congruum, ut scilicct Mundus optima anni partc crcarctur; scd illa cst vcr,
quia pars illa cst florcns, amocna ctc; crgo Mundus fuit conditus tcmporc
vcrno ctc.
Dices: Plantac ct arborcs fucrunt productac cum maturis fructibus, ut
patct dc pomo vctito; scd fructus non sunt maturi in vcrc scd in autumno;
crgo non in vcrc, scd in autumno fuit crcatus Mundus.
Rcspondco: hoc factum fuissc cx spcciali privilcgio solum proptcr homi­
nis ncccssitatcm ct aliam utilitatcm quac tamcn singulac suis partibus tcm-
poris fructus hos protulcrunt. Addc plurcs arborcs fccundos cssc in aliquo
loco, quac bis in anno fructus fcrunt, ut dicitur in Brassilia bis in anno vitis
uvas profcrrc aliacquc plantac in aliis rcgionibus bis fructificant. Cur crgo
paradiso tcrrcstri dcncgandum cssct?
Situm Mundi quoad praccipuas partcs talcm cssc apud Vcrtc, ut in
Ccntro, ac mcdio sit tcrra cum aqua facicns unum Globum. Postca acr divi­
sus in trcs rcgioncs, infimam scilicct, mcdiam, ct suprcmam. Dcindc ignis
ambit cx omni partc supcrficicm acris; tandcm scquuntur cocli, qui ambiunt
omnia ora sublunaria, ct hinc praccipua Mundi divisio in partcs intcgralcs
cst: in mundum supcrcoclcstcm qucm philosophi intcllcctualcm vocant qui
comprchcndit Dcum, angclos ct bcatos; in mundum coclcstcm qui comprc-
hcndit svcras coclcstcs ct in mundum sublunarcm, qucm nos incolimus qui
comnprchcndit ca omnia, quac intra Lunac concavum contincntur. Condidit
autcm hunc Mundum Dcus ut suam manifcstarct gloriam ac pcrfcctioncs;
omnia cnim crcata indigcnt Dcum omnium horum suprcmum artificcm cssc
infinitac potcntiac, bonitatis, sapicntiac ac pcrfcctionis.
Sectio secunda: An Mundus potucrit cssc ab actcrno quoad rcs pcrma-
ncntcs?
Nota: Aliquid cssc ab actcrno productum potcst duplicitcr intclligi, vcl
ab intrinscco, hoc cst quia ncccssario cst productum, prout cst Sccunda in
Divinitatc Pcrsona, ct hoc pacto nullum crcabilc potuit cssc ab actcrno vcl