180
Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis
Prilozi 59-60 (2004), str. 175-235
fcctum artificcm, aut quod aliqucm crrorcm moralcm commiscrit in tali rc-
rum dispositionc; hoc cnim pacto omnia quac fccit, sunt pcrfcctissima co
quod sint satis apta, ut abigatur a Dco quacvis suspicio imprudcntis aut im-
pcrfccti artificis, ct rcrum modcratoris. Conccdo: distinguo majorcm: vult
ncccssario omncm pcrfcctioncm cjus intrinsccam, ct ctiam cxtrinsccam, si
hoc indigct pcrsona amata, ct sinc illa starc ncqucat, conccdo majorcm; vcl
ncccssario pcrfcctioncm cxtrinsccam qua pcrsona amata non indigct, scd
acquc in sc pcrfcctam cum illa ac sinc illa, ncgo majorcm ct contra mi-
norcm: ncgo conscqucntiam. Crcdo autcm mundi pcrfcctissimi non cst talis
pcrfcctio qua Dcus ad sui subsistcntiam vcl fclicitatcm indigcrct: crgo non
ncccssario illam vult, csto ncccssario sc ipsum amat.
Objicies secundo:
Spccics possibilcs habcnt coordinationcm supcrioris ct
infcrioris cum iis, quac dcfacto in individuis cxistunt; crgo constituunt cum
iis unum ordincm, scd istc ordo cst hic Mundus: crgo ncquit hic ficri pcrfcc-
tior, saltcm quoad pcrfcctiorcs spccics, quam quac dcfacto cxistunt.
Rcspondco: Conccdo a, distinguo conscqucntiam: crgo constituunt cum
his unum ordincm, qui ordo sit omnium possibilium, conccdo conscqucn-
tiam; qui ordo sit hujus dcfacto mundi, ncgo conscqucntiam cum subsumpta
minorc: crgo ordo ibi assignatus cst pcncs Mundum possibilcm, qucm Dcus
dcccrncrc possct, non autcm pcncs hunc qui dcfacto cxistit, ct quo dicimus
possc ficri alium pcrfcctiorcm. Dcindc csto hoc totum admittcrctur, adhuc
scquitur Mundum rcddi possc pcrfcctiorcm cxtcnsivc ct substantialitcr, ut si
v.g. ficrct multo major quam nunc cst, ct in ipso aliquac pcrfcctiorcs crcatu-
rac multiplicarcntur.
Objicies tertio:
Si Dcus potuissct Mundum pcrfcctiorcm faccrc, ct non
sic illum fccissct, possct argui invidiac, quod patct a paritatc authoritatis divi
Augustini, libro 83, quacst. 30 diccntis: Si Dcus Patcr potuissct mcliorcm fil­
ium gigncrc ct non gcnuissct cssct invidus, si voluissct ct non potuissct, cssct
infirmus. Ergo idcm diccndum cst modo proportionato dc Mundi crcationc.
Rcspondco: ncgo conscqucntiam ct paritatcm: Disparitas cst: quod si
Patcr non produccrct filium pcrfcctissimum cum ipsum produccrc possct, id
non possct altcri attribui, quam invidiac aut alicui bonitatis dcfcctui, siq-
uidcm bonitas infinita cujus Filius cst capax allicit Patrcm ad pcrfcctissimam
Filii productioncm, quod autcm Mundum pcrfcctissimum Dcus non produ­
cat tali dcfcctui attribui ncqucat, co quod Mundus non cst capax bonitatis
infinitac, quac Dcum alliccrc possct ad pcrfcctissimam talis mundi produc-
tioncm. Conscqucntcr libcrtati divinac ctc.
Adverte:
Hunc Mundum quoad modum artificis ipsum produccntis ct
quoad fincm opcris ita pcrfcctum cssc, ut pcrfcctior cssc non possit; ratio
1,2,3,4,5 7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,...61