182
Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis
Prilozi 59-60 (2004), str. 175-235
Probatur sccundo rcfutando Aristotclis rationcm: Mundus non dcbcat
admitti cssc ab actcrno, cx co, quod motor sit actcrnus, quia Dcus ctiam dc-
facto opcratur ct producit, juxta illud Joannis quinto: Patcr ncmo usquc
modo opcratur: crgo primus ct actcrnus motor potcst opcrari in tcmporc.
Non dcbct ctiam Mundus admitti cx co, quod Coclum sit scdcs Dci, quia
Coclum tantum dicitur scdcs Dci impropria, quod scilicct ibi Dcus comuni-
cct bcatis familiaritcr. Si autcm quacras ubi Dcus fucrit ab actcrno? Rcs-
pondcnt divus Augustinus ct Bcrnardus, quod apud sc ct in scipso fucrit.
Ncc dcniquc cx co Mundus dcbct admitti ab actcrno, quod sit Dcus summc
bonus, nam ad hoc sufficit, quod sc ab actcrno comunicavcrit, non quidcm
ad cxtra, scd ad intra Filio ct Spiritui Sancto, ad cxtra autcm potcst sc comu-
nicarc libcrc, quando vult, cum in ipso sit magna pcrfcctio, tamquam dc rc-
bus antiquitus gcstis habcmus mcmoriam in historiis scd nullam dc rcbus ab
actcrno; crgo Mundus non fuit dcfacto ab actcrno ctc.
Objicies primo:
Si Mundus fuissct productus in tcmporc, fuissct tcmpus
antc Mundum, scd hoc non; crgo Mundus ctc. Minor patct, quia tcmpus cst
duratio motus primi mobilis.
Rcspondco: Distinguo majorcm, scilicct tcmpus imaginarium antc
Mundum, conccdo majorcm; tcmpus rcalc, ncgo majorcm ita minorcm ncgo
conscqucntiam; vcrum quidcm cst omnia alia practcr Coclum ct Tcrram
quac scilicct postcrioribus quinquc dicbus crcationis producta sunt, cssc
producta in tcmporc rcali, quia statim crcato Coclo illud cocpit movcri, sic-
quc cocpit cssc tcmpus rcalc, potcns mcnsurarc durationcs rcrum coclcs-
tium ct sublunarium. Similitcr ctiam Coclum crcatum cssc in tcmporc
quatcnus non cst ab actcrno, scd habct principium sui cssc. Vcl potcris nc-
garc majorcm, ubi cnim Mundus dicatur fuissc productus in tcmporc sufficit
quod simul cum Mundo tcmpus scu duratio primi mobilis producta fucrit,
sicut si simul vinum ct vas crcarctur, bcnc dici potcst, vinum in vasc crcatum
cssc, ct non licct infcrrc vinum cst crcatum in vasc: crgo vas fuit antc vinum,
sic ctiam in proposito, ct Mundus dicatur productus in tcmporc, non licct in-
fcrrc; crgo tcmpus fuit antc Mundum, quia hacc simul crcata sunt.
Objicies secundo:
Nisi Dcus hunc Mundum ab actcrno produxissct, fuis-
sct ab actcrno otiosus; hoc non; crgo, Mundus non fuit ctc.
Rcspondco: ncgo scquclam: quia Dcus fuit scmpcr in scipso bcatus ct
idco non otiosus, practcrca occupatus fuit ab actcrno gcncrationc Filii ac-
tcrni, ct spirationc Spiritus Sancti, quod Aristotclcs non agnovit, ct si agno-
vissct, in crrorcm prolapsus non fuissct.
Quaeres:
Quo, an in tcmporc Mundus conditus fuit?
Rcspondco: Cum sanctis patribus Cirilo, Lconc, Joannc Damasccno,
quod probabilissimc fucrit crcatus tcmporc vcrno, spatio scx dicrum. Pri-
1,2,3,4,5,6,7 9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,...61