178
Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis
Prilozi 59-60 (2004), str. 175-235
dcntcs postquam cum Aristotclc principia corporis naturalis in gcncrc
cjusquc affcctioncs pcr octo libros Physicorum cxposuisscmus ac spccics
cjusdcm corporis naturalis gradatim dcsccndcntcs dc Mundo ct Coclo, sc-
cundam in orbis tcatro produccmus sccnam brcvcm quidcm dumquc aliqua
quac hic posscnt in quacstioncm trahi dictis octavi libri mancnt disputanda
(u manuskriptu: disputata); tum ctiam quia plura quac hic tractari solcnt
non ad philosophos propric spcctarc dignoscuntur. Examinabimus proindc
ca quac ad Scholasticum institutum pcrtincnt, non autcm ca, quac ad matc-
maticos, ct ad astrologos spcctant; undc sit
Disputatio prima: De
Mundo
Mundus ab Authorc libri dc Mundo ad Alcxandrum dcfinitur, quod sit
ordo ac dispositio univcrsorum, quac a Dco ct pcr Dcum asscrvantur, ubi
pcr ordincm intclligitur congrua dispositio partium Univcrsi, sccundum
quam tcnct proprium locum; ab aliis dcfinitur, quod sit compagcs c Coclo
Tcrraquc cogmcntata absquc cx iis naturis, quac in ipsis contincntur; undc
pcr Mundum nihil aliud intclligitur hic quam tota collcctio rcrum crcata-
rum, ordincm qucmdam, ac subordinationcm intcr sc habcntium, ita ut non
subordincatur altcri corpori si cxtra hanc univcrsitatcm rcrum cxistcrct;
alias ctiam hoc appcllari solct microcosmos scu parvus mundus, co quod in
sua csscntia vclut brcvi compcndio contincat omncs rcrum gradus; habct
cnim homo intclligcrc cum angclis, scntirc cum brutis, vivcrc cum plantis,
cssc cum lapidibus ctc; scd hoc parum ad propositum.
Aliac sunt acccptioncs Mundi apud Doctorcs.
Primo sumitur pro omni co quod continctur sub concavo Lunac, in quo
scnsu ait Aristotclcs, primo Dc mcthcoris, cap tcrtio: Oportct Mundum
hunc continuc subjcctum cssc supcrioribus latioribus.
Sccundo pro crcaturis corporcis tam sublunaribus quam coclcstibus, ct
sic dividi solct Mundus in supcriorcm ct infcriorcm.
Tcrtio pro incolis ct habitantibus Mundi, quo scnsu dicitur malus mun­
dus id cst mali homincs habitatorcs mundi.
Quarto potcst sumi pro omnium rcrum practcritarum, pracscntium, fu­
turarum, atquc omnium possibilium univcrsitatc.
Quinto dcniquc prout ipsum dcfinivimus, scilicct pro univcrsitatc om­
nium rcrum dcfacto crcatarum, in quo scnsu dici solct, Dcum crcassc Mun­
dum. Nunc
Suppono primo:
Si Mundus sumatur in quarta acccptionc, ipsum ita cssc
unum, ut sit impossibilc cssc aliud. Ratio cst, quia cxtra univcrsitatcm rcrum
omnium possibilium nihil rcstat, quod cxistcrc possit. Si vcro Mundus suma­
1,2,3 5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,...61