Page 38 - Antonius Xderich: Summulae sive logica parva

340

Hrkać,

S., Summulae sive logica parva

...

Prilozi

57-58

(2003), str. 303-386

et impossibilis; quas vide superius in propositione categorica ratione ma–

teriae.

Forma est copula quae nectit praedicatum cum subiecto.

Quantitas propositionis est extensio ipsius subiecti ad plura vel pauciora

v.g: Omnis homo est risibilis; aliquis homo est risibilis.

In

prima proposi–

tione extenditur homo ad omnes homines, in secunda vero tantum ad ali–

quem.

Qualitas denique propositionis est quae attenditur penes affirmationem

vel negationem quae affieit copulam seu verbum.

Quaestio III: De oppositione propositionum categorematicarum absolutarum

Cognita essentia et multiplieitate propositionum restat adhuc proprie–

tates et affectiones explanare; quae sunt tres, videlicet: oppositio, aequipol–

lentia et conversio. Hic de oppositione, in sequentibus vero quaestionibus de

aequipollentia et conversione deque propositione modali eiusque opposi–

tione et aequipollentia et conversione modali ac tandem de propositionibus

exponibilibus.

Dico: Oppositio propositionum est duarum propositionum utrumque

extremum eodem ordine partieipantium repugnantia. Quae definitio sic ex–

plicatur:

Dicitur 'utrumque extremum eodem ordine participantium repugnantia'

per quod datur intelligi quod ad oppositionem necessario requiritur quod

propositiones, quae opponuntur eisdem terminis constent id est quod su–

biectum unius sit subiectum alterius, ut praedicatum unius sit praedicatum

alterius; quod debet intelligi secundum rationem significatam, secundum in–

tegritatem, secundum tempus, et secundum locum, et etiam quod in termi–

nis debet observari eadem suppositio, diminutio, ampliatio, restrictio et ap–

pellatio, nisi hac ratione quantitatis provenient. Quod clarius patebit his ex–

emplis. Hae propositiones: Canis est latrabilis; canis non est latrabilis - non

sunt oppositae, quia cum terminus canis sit aequivocus, non servat eandem

significationem in utraque propositione. Hae propositiones: Petrus disputat;

Petrus non disputat - bene non sunt oppositae quia non servatur integrita–

tem praedicato. Hae propositiones: Petrus currit; Petrus non currebat - non

sunt oppositae quia non servant idem tempus. Hae propositiones: Christus

est in sacramento sub speciebus panis et vini; Christus non est in caelo sub

speeiebus panis et

vini -

non sunt oppositae quia non servant eundem 10-

cum. Hae propositiones: Petrus est nomen; Petrus non est nomen - non sunt

oppositae quia non servatur eadem suppositio; in prima enim supponitur

Petrus materiaIiter pro ipsa voce, in secunda vero formaIiter pro re signifi-