Lumen ergo illud a fontana anima animatum, quod in carmine primo loco est
positum, de quo nos egimus, per totum, infinitum spacium fusum, supra Empyreum
quoque mundum Chaldæi, locabant. Quod uti vidimus Philo sopercoeleste astrum vocavit, et
Panaugiam, quæ fons esset sensibilium syderum, a qua et Sol et Luna, et errantes,
et inerrantes stellæ, quantum quæque possit proprias haurirent luces. Et Proclus de eodem
scripsit.
Ὁ ἥλιος ὑπερκόσμιος ὢν, τὰς πηγὰς ἀφίησι τοῦ φωτός: καὶ οἱ γε μυστικώτατοι τῶν λόγων,
και τὴν ἑλότητα αὐτοῦ τὴν ἐν τοῖς ὐπερκόσμιοις παραδεδώκασι. Εκεῖ γαρ ὁ ἡλιακὸς κόσμος,
καὶ τὸ ὃλον φῶς: ὣς αί τε Χαλδαίων φήμαι λέγουσι, καὶ ἐγὼ πείθομαι.
“Sol supramundanus existens, fontes emittit luminis. Et maxime mystici
sermones, universitatem eius, in supermundanis esse tradiderunt. Ibi enim est solaris mundus.
Et universum lumen. Ut Chaldæorum famæ dicunt, et ego sum persuasus.”
Universitas ergo tota luminis, quæ et super cœlestis aster, et supramundanus Sol, et
solaris mundus est dictus, est supra Empyreum cœlum. Quod equidem dogma
comprobavit etiam Eustathius Antiochenus episcopus, dum sacram genesin exponens, hæc
scripsit verba.
Εξωθεν δὲ τοῦ οὐρανοῦ φῶς εἶναι ἀσκίαστον, καὶ ἄφθαρτον, καὶ αιωνιον, ἐν ᾧ Αγγελοι
διαιτωνται. περὶ οὗ φησὶ Σολομών. Φῶς δικαίοις διὰ παντὸς. Εἲς ὁ καὶ οἱ καλῶς Βιώσαντες
ἀναπάνονται. Νοήσεις δὲ τούτου τὴν οἰκονομίαν, ἐξ ἐναργοῦς παραδείγματος. Ὅτι φῶς
ἀβεστον, τὸν ἔξω χῶρον περιλάμπει τοῦ οὐρανοῦ. Τὸν δ'ἔσοι ἀχλὺς περιεῖχε πρὸ τοῦ
γενηθῆναι τὸ φῶς.
“Extra vero coelum, esse lumen umbra carens, et incorruptibile, et æternum, in quo Angeli
degunt. De quo Salomon. Lumen iustis in æternum. In quo et qui bene vixerunt, requiescunt.
Intelliges autem huius oeconomiam ex manifesto exemplo. Quod lumen inextinguibile,
exteram coeli regionem circumlustrat. Internam vero caligo obtinebat, antequam lumen esset
factum.”
Hoc autem lumen supra omnes septem Chaldæorum mundos, ait Proclus,
veluti unitatem, et monadem fuisse ante Trinitatem Empyrei, ætherei, hylæi. Omnis
enim multitudo a sua est unitate. Sed coram hanc rem ex eius sententia explicemus.
Simplicio referente Commentariis suis in Aristotelis tractatum de loco.
Δοκεῖ δὲ καὶ τὰ κέντρα τοῦ κόσμου παντὸς: ὣς ἐνὸς ἐν τούτῳ πεπηγέναι. Εἰ γαρ τὰλογια,
τὰ κέντρα τοῦ ὑλαιου κόσμου, υπερ αὐτὸν ἐν αἰθέροπέπηγεν: κατὰ τὸ ἀναλογον
ἀναβαίνοντες, τοῦ ἀκροτάτου των κόσμων, ἐν τώ φωσὶ τούτῳ, τὰ κέντρα φήσοην ἱδρῦθαι.
Μήποτε δὲ τὸ φῶς τοῦτο πρῶτον, ἐστὶν εἰκὼν τοῦ πατρικοῦ βυθοῦ, καὶ διὰ τοῦτο, καὶ
υπερκόσμιον, ὅτι καὶ ἐκεῖνος.
“Videntur autem, et centra mundi totius, tamquam unius in hoc esse fixa. Nam si oracula,
mundi materialis centra, in eo qui supra eum est, æthere infixere, proportione ascendendo,
supremi mundorum centra in hoc lumine dicemus esse stabilita. Num, vero lumen hoc
primum, imago est Paterni profundi? Et ob id supramundanum est, quoniam et illud?”
Post autem nonnulla hæc adiungit:
Μάλιστα δ'ἐκ τῆς θείας παραδόσεως. Εἴπερ καὶ τὸ ἐμπύριον, διὰ τοῦ αἰθέρος: καὶ τὸν αἰθέρα
φησὶν διὰ τοῦ ὑλαίου χωρεῖν: καὶ εἴπερ αἱ τετράδες, καὶ αἱ ἑβδομάδες. Αἱ νοεραὶ πάσαι,
πηγαῖαν ἔχουσι τάξιν, και διὰ τοῦτο, ἐμπύριον τὴν επιστασίαν, συμπροερχονται ὅμως τοῖς
κόσμοις: ὣς και του ἐμπυρίου διὰ πάντων χωροῦντος.
“Maxime vero ex divina traditione. Siquidem et Empyreum, per ætherem, et æthera dicit per
materialem penetrare. Et si quaternitates, et hebdomadæ omnes intellectuales, fontanum
habent ordinem, et ideo Empyream habeat præsidentiam, continentur nihilominus mundis:
utpote Empyreo per omnes penetrante”.
