cuique. Voce enim, et lingua, eas animi passiones exprimunt, quæ intus latent, prout et nos
facimus, et Scythæ et Indi, et reliquum omne hominum genus. An vero quia sermonem
illorum non intelligimus nos, non concedentur ea loqui? At hac eadem ratione, quotusquisque
hominum est, qui plura duobus, aut tribus, aut etiam quatuor idiomata calleat. Quia reliqua
totius orbis innumera, non percipiat, homines illi non dicentur sermone uti? Vana hæc est
ratio, nisi forte ita intelligatur, ad sermonis humani comparationem, bruta non videri loqui,
neque quo ad dearticulationem, neque, quo ad significationum claritatem, et amplitudinem,
quibus tam varias artes, tam varias tractamus scientias quod illa nequeunt. Esto. Sed hæc non
est in eis, aut orationis, aut rationis omnimoda negatio. Sed maiore tantum differunt, et
minore. At alia ex parte, quotus quisque hominum est, qui sine disciplina, et ea quidem
laboriosa, aut aliam, aut maternam linguam, aut scientiam calleat? Aut artem. Quæ omnia sine
disciplina ulla, bruta animalia, et callent, et operantur, evidenti satis ratione. Nam opera, quæ
animus bruti peragit, duplicia videntur esse. Vel enim agit, circa seipsum, et quasi in se
ipso, vel extra se ipsum. Circa se ipsum dico, eum animum agere, quando ipse, corpus sibi
ipsi fabricat, et quasi domicilium sibi constituit, in quo habitet. Quam rem longa satis
disputatione, Plato atque Aristoteles Mystici comprobarunt, corpus inquam suæ speciei
proprium, sibi quisque fabricat animus. Ursi animus, non equi corpus, neque Leonis
animus Asini sibi corpus domicilium construit. Et se eo quasi circum voluit, illud tamen
vivificat, nutrit, adauget, conservat. At quo, Deus bone, artificio? Qua arte? Inerrante,
inerrabili fere, stabili certoque, et pro materiæ copia, et qualitate, semper ordinato,
seriatimque contexto. Nam aliter sane ac cernamus vermes illos sericeos, eodem semper
tenore, et pastum suum sumere, et ei indormire tot dies, deinde filamenta ex se producere:
exinde nere incipere, vescicis se se obducere tam densis, ut perspiramento æris excluso, in eis
tandem emoriantur. Et in volucrem versi inde erumpere: et prolem, in annum maturam
fructum, de se relinquere. Hæc ipsis oculis percipimus. Alia in ventribus cæcis, atque in
archanis uteris, eadem opera, idem opus efficiunt, summa ratione omnia confecta. Secundum
operis brutorum genus est, quando scilicet extra se, aliquid summa itidem ratione operantur.
Ut aves plurimæ suos nidos ita efformant, ut humana ars nulla, id queat vel imitari, vel
assequi. Quid foetuum partus, tutamina, nutrimenta, curas enimeres? Si possis. At hæc quoque
admiratu potius, quam observatu quis possit consequi. Quæ omnia summa effecta esse
ratione, nemo sanus videtur negare posse.
Attamen duo sunt etiam antiquitus ad hasce rationes obiecta. Alterum, quod videtur
axioma. Uno contrario in natura posito, poni est necesse, et alterum. Itaque si rationale animal
detur, homo, dæmon, Angelus, necesse est etiam irrationale animal in natura reperiri.
Alterum, quod, quæcumque a Pythagoreis, a Plutarcho, a Porphyrio, dicta et adducta sunt ad
demonstrandum brutis animalibus rationem inesse, id totum naturæ, et non animi opus esse.
Ad quorum primum respondemus. Verum ut plurimum esse, duo contraria in rerum
universitatis generibus reperiri. Non tamen in omni. Nam verum est, reperiri rationale non
tamen verum est inter animalia reperiri irrationale. Alioquin necesse esset, quoniam animal
vivens reperiatur, reperiri etiam animal non vivens. Animal sentiens, et animal non sentiens.
Animal quod nutriatur, et animal quod non nutriatur. Et animal quod senescat, et aliud quod
non senescat, et similia alia concedere, esset necesse absurdissima. Est tamen in rerum natura
aliquid irrationale. Ea nimirum omnia, quæ a sua integritate avulsa, et divulsa, non amplius
beneficium quod prius habebant, sentiunt. Quæ ideo e mortua etiam debent reputari.
Sed quando cum suo toto vivebant, quia nihil in integra natura caret ratione: ratione
nimirum sua propria, et vivebant, et nutriebantur, et sentiebant, et pro eorum natura etiam
intelligebant. Verissimum enim illud Stratonis physici dogma fuit. Nihil vivere sine
sensu. Nihil sentire, aut cognoscere sine intellectu. Omnis namque cognitionis fontem
primarium demonstravimus iam antea, esse intellectum, sicut vitæ, ipsam vitam, et essentiæ
ipsam essentiam. Et unitatis, ipsam cuiusque Idealem unitatem. A quibus superis principiis, in
