DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. II, L. VI
386
[253]
206
Ipsorum prius tactilium dividendae, quales primae differentiae
et contrarietates; sunt autem contrarietates secundum tactum hae: ca-
lidum, frigidum, siccum, humidum, grave, leve, durum, molle, tenax,
friabile, asperum, laeve, crassum, tenue.
subticuit ‘densum et rarum
et acutum et obtusum’ Ocelli, de suo addidit ‘tenax et friabile’.
Quod vero adiicit primarum duas esse activas, duas passivas,
ex Ocello itidem hausit, qui paulo ante supra allata scripserat:
207
Quatuor autem illorum calidum quidem et frigidum ut causae et
agentia. Siccum vero et humidum, ut materia et passiva. Deinde
subdit:
Primo quidem materia omni suscipiens, communis enim subii-
citur omnibus. Itaque primum potentia corpus sensibile, principium.
Secundum vero contrarietates, ut caliditas et frigiditas et humiditas et
siccitas. Tertium vero ignis et aqua et terra et aer, haec enim transmu-
tantur ad invicem; contrarietates autem non transmutantur.
208
Haec
Aristoteles verbis omnibus transcripsit fine 1. capitis eiusdem
libri secundi:
209
Itaque primum quidem potentia corpus sensibile,
principium. Secundum vero contrarietates; dico autem, ut frigiditas et
caliditas. Tertium autem iam ignis et aqua et talia, haec enim transmu-
tantur ad invicem (et non ut Empedocles et alii dicunt, neque enim
foret alteratio), contrarietates autem non transmutantur.
206
αὐτῶν δὲ πρῶτον τῶν ἁπτῶν διαιρετέον ποῖαι πρῶται διαφοραὶ
καὶ ἐναντιώσεις. εἰσὶ δὲ ἐναντιώσεις κατὰ τὴν ἁφὴν αἵδε͵ θερμὸν
ψυχρόν͵ ξηρὸν ὑγρόν͵ βαρὺ κοῦφον͵ σκληρὸν μαλακόν͵ γλίσχρον
κραῦρον͵ τραχὺ λεῖον͵ παχὺ λεπτόν. [ARIST. GC 329b.15–19]
207
τῶν δὲ τεσσάρων τὸ μὲν θερμὸν καὶ ψυχρὸν ὡς αἴτια καὶ
ποιητικά͵ τὸ δὲ ξηρὸν καὶ ὑγρὸν ὡς ὕλη καὶ παθητικά. [OCELL. Univ.
nat. 2.6.1–3]
208
πρώτως δὲ ὕλη πανδεχές͵ κοινὸν γὰρ ὑπόκειται πᾶσι. ὥστε
πρῶτον τὸ δυνάμει σῶμα αἰσθητὸν ἀρχή͵ δεύτερον δὲ αἱ ἐναντιώσεις
οἷον θερμότης καὶ ψυχρότης καὶ ὑγρότης καὶ ξηρότης. τρίτον δὲ πῦρ
καὶ ὕδωρ καὶ γῆ καὶ ἀήρ. ταῦτα γὰρ μεταβάλλουσιν εἰς ἄλληλα͵ αἱ δὲ
ἐναντιώσεις οὐ μεταβάλλουσιν. [OCELL. Univ. nat. 2.6.3–8]
209
ὤστε πρῶτον μὲν τὸ δυνάμει σῶμα αἰσθητὸν ἀρχή. δεύτερον δ΄
αἱ ἐναντιώσεις͵ λέγω δὲ οἷον ψυχρότης καὶ θερμότης. τρίτον δ΄ ἤδη πῦρ
καὶ ὕδωρ καὶ τὰ τοιαῦτα. ταῦτα μὲν γὰρ μεταβάλλει εἰς ἄλληλα (καὶ
οὐχ ὡς Ἐμπεδοκλῆς καὶ ἄλλοι λέγουσιν οὔτε γὰρ ἂν ἦν ἀλλοίωσις) αἱ
δ΄ ἐναντιώσεις οὐ μεταβάλλουσιν. [ARIST. GC 329a.33–b.2]
5
10
15
20
