Page 56 - Antonius Xderich: Summulae sive logica parva

358

Hrk4t,

s.,

Summula.

sive

logicD parva

...

Prilozi

57-58

(2003),

str.

303-386

Sexta: Tunc valet argumentari ex suppositione impossibili quando sup–

positio impossibilis ita fit ut non sequantur duo contradictoria per locum in–

trinsecum, unde ex ista suppositione impossibili: Si Petrus non esset animal,

esset homo - non valet argumentatio quia homo intrinsece et formaliter in–

cludit animal, et ex alia suppositione per locum intrinsecum sequitur utraque

pars contradictionis scilicet: animal, et non animal - instantia enim in hoc

usu seipsam destruere!. Valet tamen arguere a suppositione impossibili cir–

capraedicta, quae non sunt de primo conceptu rei sed tantum essentialiter in

secundo modo dicendi per se; unde valet ista argumentatio: si per impossi–

bile homo non esset risibilis, esset homo quandoquidem circumscripta risi–

bilitate et ponendo Petrum in esse hominis non ponuntur duo contradictoria

per locum intrinsecum sed tantum alterum scilicet quod sit homo per locum

intrinsecum et quod non sit homo per locum extrinsecum. Haec etim suppo–

sitio impossibilis debet admitti: Si per impossibile homo non esset animal et

esset rationalis, adhuc distingueretur ab equo quia licet animalitas sit prae–

dicatum essentiale hominis, quia tamen non est principium formale distingu–

endi hominem ab equo, etiam supposita carentia animalis, adhuc bene infer–

tur per locum intrinsecum, quod homo non distingueretur ab equo.

Septima tandem regula est: Quod medius terminus debeat numquam

ingredi conclusionem sub ratione medii, quia per se ipsum probaretur et

sequeretur medium non differre a praemissis, quod est contra finem syUo–

gismi; unde non valet si dicatur: Omnis homo est animal; sed homo est

vivens; ergo homo est animal - ubi medius terminus qui est homo ingrediens

conclusionem dicit connexionem duorum extremorum in maiori et tantum

duorum extremorum scilicet animalis et viventis; quae regulae omnes se–

quentibus versibus explicantur:

Partibus ex puris sequitur nihil sive negatur

Si quae sint partes sequitur conclusio partialis

Si quae negata fuit, conclusio fit quoque negata

Lex generalis erit, medium concludere nesci!.

Ex

his ergo omnibus regulis colligitur quod ab inferiori ad superius valet

consequentia affirmativa, ut: Est homo; ergo animal - non tamen negativa,

ut: Non est homo; ergo, non est animal; asuperiori autem ad inferius valet

consequentia negativa, ut: Non est animal; ergo, non est homo - non tamen

affirmativa, ut: Est animal; ergo, est homo - quod totum provenit ex maiori

vel minori contrarietate terminorum.