DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. II, L. IV
244
20
25
10
30
tiamus. Nimirum id sequetur, ut, quot sunt essentiae, totidem
fuerint philosophiae partes ac scientiae ad minimum scilicet 10.
Tot enim sunt ex eius dogmatibus generalissimae essentiae, de-
cem praedicamenta. Est enim, uti vidimus,
usia
τὸ τὶ ἐστὶ,
quod
quid
est
et quod generationem et corruptionem aliquam habeat
et motum.
Sed ut in
substantia
est generatio et corruptio, et in
quanti-
tate
augmentum et decrementum, et in
qualitate
alteratio et in
ubi
latio et in
quando
praeteriti, praesentis et futuri generatio et
corruptio, et
actio
et
passio
seu motus sunt, seu cum motu fiunt,
situs
quoque mutatur, sic etiam
habere
et
relatio
usia est, etiamsi
minima. Et omnia praedicamenta
τὸ τὶ ἐστὶ
quod quid est
habent,
ut ipse id nos docuit lib. 5.
Philosophiae
, cap. 4:
36
Etenim quod quid
est uno quidem modo significat substantiam et hoc aliquid. Alio autem
singula praedicamentorum, quantum, quale et quaecunque alia talia.
Usia
ergo et essentia omnibus praedicamentis est communis. 10
ergo sunt essentiae, decem ergo philosophiae partes et scientiae.
Atque hac demum ratione mathematica omnis inter scientias
collocabitur.
Non recte tamen tres tantum scientiae constitutae fuerint.
Quoniam vero in substantiae genere Aristoteles theologiam ac
physicam scientias constituit; in quantitatis vero genere arithme-
ticam et geometriam, cui dubium sub aliis quoque praedicamen-
tis pro essentialibus rerum unicuique subiectarum differentiis,
alias posse constitui scientias tum scilicet cum causas et principia
et passiones per se inexistentes cuiusque subiecti adinvenerimus.
Quae res, quoniam non est hactenus discussa satis et scientiarum
numerus perperam traditus fundamento ambiguo et constitutio-
ni contrario, nova videatur. Non tamen sua laude caruerit, si quis
in eam provinciam descenderit, ut earum numerum et genera di-
ligenter pervestigarit. Haec materiae
x
huiusce libri consequenti
36
καὶ γὰρ τὸ τί ἐστιν ἕνα μὲν τρόπον σημαίνει τὴν οὐσίαν καὶ τὸ
τόδε τι͵ ἄλλον δ’ ἕκαστον, τῶν κατηγορουμένων͵ ποσὸν ποιὸν καὶ ὅσα
ἄλλα τοιαῦτα. [ARIST. Metaph. 1030a.18–20]
x
corr. ex materie
5
15
