Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis
Prilozi 59-60 (2004), str.175-235
227
Respondeo: quia tunc aer impellitur per commotionem et propter suc
cessionem ejus ex impulsione multiplicata usque sursum defertur ubi va
pores et exhalationes sese in nubem componentes dispergunt, aut jam com
positorum vim minuit ne tantum nocere possint. Juvat etiam pulsus campa
narum benedictarum contra tempestates maxime per magias causatas non
tam ratione soni quam benedictionis.
Quaeres octavo:
Quaenam loca sint secura a fulmine?
Respondeo: Subterranea, nam fulmina profundius quinque pedibus te r
ram subintrare non possunt, juvat etiam in actuali percussione fulminis spiri
tum ad se attrahere strophiolo os obstruere, quia per commotionem aeris et
attractionem illius ad se facile fulmen insequitur aerem.
Quaestio tertia: De meteoris, aereis, ventis, irride, nube et nubecula
Nota:
quod quicumque christianorum aut catholicorum de ventis scrip
serunt, omnes circa naturam, originem et causam eorum magnum latere
mysterium agnoverunt. Unde sanctus Augustinus in id Psalmi 134. producit
ventos (scilicet Deus) De thesauris ait: quando flat ventus sentis, sed qua
causa flat vel de quo thesauro deducitur nescis. Unde aliqui dicebant, ven
tum nihil aliud esse quam aerem agitatione commotum. Alii cum peripateti
cis dicebant, exhalationem calidam et siccam e terra eductam in aere motam
a frigore mediae regionis aeris deorsum et ex sua laevitate aut etiam per ex
halationes ascendere sursum. Probabilius tamen est, quod materia venti sit
tum aer commotus, tum vapor aqueus, tum etiam exhalatio terrestris; de
aere patet, quia dum aerem commovemus ad pellendum a facie calorem aut
folles comprimimus, ventum excitamus; sed in hoc casu nihil movetur later-
aliter primario quam aer: ergo etc. De vaporibus etiam patet: quia in mari
praecipue regnant venti, praesertim in oceano; sed hi non possunt generari
nisi ex vaporibus, vel Solis, vel mixtis exhalationibus, quae consurgunt ex
mare ob ejus salsedinem; nec credibile est solas exhalationes terrestres per
tot centum milliona tam fortiter portari: ergo etc. Deinde penes flumina o r
dinarie spirant venti; sed non nisi ex vaporibus geniti, alias non esset ratio
quare potius penes flumina spirarent, et non alibi: ergo etc. Tandem de ex
halationibus etiam patet: quia dum magna exhalatio est, ut in vere et in
autumno, tunc frequentiores sunt venti; sed non aliunde quam ex illis exha
lationibus. Deinde pluvia cessare facit ventum, ut experientia constat; sed
non aliunde, quam quia humiditat et humectat calidam exhalationem: ergo
etc; econtra vero cessante pluvia oritur ventus, quia ex terra madefacta nul
lus exhalat spiritus: ergo etiam exhalationes possunt dici materia ventus.
Praecipua autem causa ventorum effectiva est Coelum per sua sidera et in-
fluentias occultas. Concausae vero adjuvantes sunt subinde levitas exhalatio