Hrkac, S., Tractatus brevis in libros Aristotelis
Prilozi 59-60 (2004), str.175-235
227
Respondeo: quia tunc aer impellitur per commotionem et propter suc­
cessionem ejus ex impulsione multiplicata usque sursum defertur ubi va­
pores et exhalationes sese in nubem componentes dispergunt, aut jam com­
positorum vim minuit ne tantum nocere possint. Juvat etiam pulsus campa­
narum benedictarum contra tempestates maxime per magias causatas non
tam ratione soni quam benedictionis.
Quaeres octavo:
Quaenam loca sint secura a fulmine?
Respondeo: Subterranea, nam fulmina profundius quinque pedibus te r­
ram subintrare non possunt, juvat etiam in actuali percussione fulminis spiri­
tum ad se attrahere strophiolo os obstruere, quia per commotionem aeris et
attractionem illius ad se facile fulmen insequitur aerem.
Quaestio tertia: De meteoris, aereis, ventis, irride, nube et nubecula
Nota:
quod quicumque christianorum aut catholicorum de ventis scrip­
serunt, omnes circa naturam, originem et causam eorum magnum latere
mysterium agnoverunt. Unde sanctus Augustinus in id Psalmi 134. producit
ventos (scilicet Deus) De thesauris ait: quando flat ventus sentis, sed qua
causa flat vel de quo thesauro deducitur nescis. Unde aliqui dicebant, ven­
tum nihil aliud esse quam aerem agitatione commotum. Alii cum peripateti­
cis dicebant, exhalationem calidam et siccam e terra eductam in aere motam
a frigore mediae regionis aeris deorsum et ex sua laevitate aut etiam per ex­
halationes ascendere sursum. Probabilius tamen est, quod materia venti sit
tum aer commotus, tum vapor aqueus, tum etiam exhalatio terrestris; de
aere patet, quia dum aerem commovemus ad pellendum a facie calorem aut
folles comprimimus, ventum excitamus; sed in hoc casu nihil movetur later-
aliter primario quam aer: ergo etc. De vaporibus etiam patet: quia in mari
praecipue regnant venti, praesertim in oceano; sed hi non possunt generari
nisi ex vaporibus, vel Solis, vel mixtis exhalationibus, quae consurgunt ex
mare ob ejus salsedinem; nec credibile est solas exhalationes terrestres per
tot centum milliona tam fortiter portari: ergo etc. Deinde penes flumina o r­
dinarie spirant venti; sed non nisi ex vaporibus geniti, alias non esset ratio
quare potius penes flumina spirarent, et non alibi: ergo etc. Tandem de ex­
halationibus etiam patet: quia dum magna exhalatio est, ut in vere et in
autumno, tunc frequentiores sunt venti; sed non aliunde quam ex illis exha­
lationibus. Deinde pluvia cessare facit ventum, ut experientia constat; sed
non aliunde, quam quia humiditat et humectat calidam exhalationem: ergo
etc; econtra vero cessante pluvia oritur ventus, quia ex terra madefacta nul­
lus exhalat spiritus: ergo etiam exhalationes possunt dici materia ventus.
Praecipua autem causa ventorum effectiva est Coelum per sua sidera et in-
fluentias occultas. Concausae vero adjuvantes sunt subinde levitas exhalatio­
1...,43,44,45,46,47,48,49,50,51,52 54,55,56,57,58,59,60,61