Uloga Hermesu Trismegistu i Zoroastru pripisanih spisa
XXXIII
– o znanosti o biću kao biću (
philosophia
) i mudrosti (
sapientia
)
koja se bavi supstancijama odvojenima od materije.
Nadovezujući se na izlaganje iz prethodnog, prvog sveska,
Petrić diskusiju započinje iznošenjem argumenata protiv Aristo-
telove koncepcije metafizike. On ponavlja tezu da se u onome
što je prikazano kao jedna znanost u Aristotela zapravo kriju
dvije znanosti, tj. filozofija kao znanost o biću i mudrost,
sapi-
entia
, kao znanost o prvim, od materije odvojenim supstancija-
ma. Dokazujući unutarnju proturječnost Aristotelove koncepcije
te jedne znanosti, Petrić ujedno nudi jedno adekvatno rješenje
problema koji Aristotel nije uspio riješiti i to u vidu jedne pitago-
rejsko-parmenidsko-platoničke filozofije. Ta filozofija, što sadrži
i nauk o najvišim počelima i uzrocima svega, pa dakle i prvu
filozofiju kao teologiju i znanost o biću u najopćenitijem smislu
(
scientia entis universalissimi
), bila bi po njegovom mišljenju jedna
znanost, jedna »philosophia de universis«, koja
ens
, biće, poima
na sasvim specifičan način. Pritom Petrić misli poglavito na nauk
o idejama kao netvarnim, nepromjenjivim i nepokretnim sup-
stancijama.
Iz navedenog je jasno da Petrić provodi kritiku Aristotelove
filozofije s jasnim naumom da ovoj suprotstavi jednu drugu
filozofsku tradiciju koja je u skladu s kršćanskim naukom, a na
temelju koje će izgraditi vlastitu filozofiju kao jednu »novu« filo-
zofiju »de universis« i kao jednu »pia philosophia«, što će učiniti
u
Novoj sveopćoj filozofiji
.
22
Nas, međutim, u ovom njegovom razglabanju o Aristotelo-
voj metafizici zanima prije svega njegovo posezanje za stavovi-
ma Hermesa Trismegista i Zoroastra.
23
22
U vezi sa stavom da
Discussiones
… treba čitati kao pretpostavku
NSF usp. naš tekst »Ishodište Petrićeva promišljanja Jednog«,
Prilozi za
istraživanje hrvatske filozofske baštine
23–24 (1986), str. 99–126.
23
U ovom tekstu neprestano Hermesa Trismegista kao autoritet za
Petrića pretpostavljamo Zoroastru, premda u genealogiji drevnih teologa,
mudraca, Petrić Zoroastra stavlja na prvo mjesto i smatra ga starijim od
Hermesa. Razlog leži u činjenici što u
Raspravama
u mnogo manjoj mjeri
negoli u NSF Petrić poseže za postavkama iz Zoroastru pripisanih
Kal-
dejskih proroštava
i kad pokazuje slaganje Aristotelovih stavova sa starima
uglavnom se poziva na Hermesa.
