DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. IV, L. VII
390
20
15
10
corpora elementa faciunt, hi quidem unum, hi vero duo, hi autem tria,
hi vero quatuor faciunt
. Quatuor hisce probationibus astruxit Ari-
stoteles elementa mundi quatuor esse numero nec non singula
duabus qualitatibus insignita. Quarum tamen unam esse princi-
pem fine eiusdem 3. declaravit:
5
Sed tamen simpliciter quatuor cum
sint, unius est unumquodque, terra enim sicci magis quam frigidi, aqua
autem frigidi magis quam humidi, aer vero humidi magis quam calidi,
ignis denique magis calidi quam sicci
.
Quid autem elementum intelligat, 1.
De elementis
capite 3.
sic explicat:
6
Esto ergo elementum corporum, id in quod alia corpora
dividuntur, quod inest potentia aut actu (hoc enim utro modo adhuc
ambiguum est), ipsum est autem indivisibile in alia specie. Tale enim
aliquid elementum omnes et in omnibus volunt dicere
.
Haec veluti ex sententia aliorum, sed ex sua prodit, quid ele-
mentum sit 5.
Metaphysico
, seu 2.
De ente
, capite 3:
7
Elementum
dicitur, ex quo primo inexistente componuntur indivisibili specie in
aliam speciem
. Superiore vero loco aliorum sententiam approbans
sic eam exponit:
8
Si itaque quod dictum est, elementum est, necesse
est esse quaedam talia corporum. In carne enim et ligno et singulo ta-
lium inest potentia ignis et terrae, manifesta enim haec ex illi secreta. In
igne vero caro vel lignum non insunt, nec secundum potentiam, nec se-
cundum actum, secernerentur etenim
. Esse autem simplicia quoque
5
Οὐ μὴν ἀλλ΄ ἁπλῶς γε τέτταρα ὄντα ἑνὸς ἕκαστόν ἐστι͵ γῆ μὲν
<γὰρ> ξηροῦ μᾶλλον ἢ ψυχροῦ͵ ὕδωρ δὲ ψυχροῦ μᾶλλον ἢ ὑγροῦ͵ ἀὴρ
δ΄ ὑγροῦ μᾶλλον ἢ θερμοῦ͵ πῦρ δὲ θερμοῦ μᾶλλον ἢ ξηροῦ. [ARIST. GC
331a.3–6]
6
Ἔστω δὴ <τὸ> στοιχεῖον τῶν σωμάτων͵ εἰς ὃ τἆλλα σώματα
διαιρεῖται͵ ἐνυπάρχον δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ (τοῦτο γὰρ ποτέρως͵ ἔτι
ἀμφισβητήσιμον)͵ αὐτὸ δ΄ ἐστὶν ἀδιαίρετον εἰς ἕτερα τῷ εἴδει· τοιοῦτον
γάρ τι τὸ στοιχεῖον ἅπαντες καὶ ἐν ἅπασι βούλονται λέγειν. [ARIST.
Cael. 302a.15–19]
7
Στοιχεῖον λέγεται ἐξ οὗ σύγκειται πρώτου ἐνυπάρχοντος
ἀδιαιρέτου τῷ εἴδει εἰς ἕτερον εἶδος͵ [ARIST. Metaph. 1014a.26–27]
8
Εἰ δὴ τὸ εἰρημένον ἐστὶ στοιχεῖον͵ ἀνάγκη εἶναι ἄττα τοιαῦτα τῶν
σωμάτων. Ἐν μὲν γὰρ σαρκὶ καὶ ξύλῳ καὶ ἑκάστῳ τῶν τοιούτων ἔνεστι
δυνάμει πῦρ καὶ γῆ· φανερὰ γὰρ ταῦτα ἐξ ἐκείνων ἐκκρινόμενα. Ἐν
δὲ πυρὶ σὰρξ ἢ ξύλον οὐκ ἐνυπάρχουσιν͵ οὔτε κατὰ δύναμιν οὔτε κατ΄
ἐνέργειαν· ἐξεκρίνετο γὰρ ἄν. [ARIST. Cael. 302a.19–25]
5
