DISCUSSIONUM PERIPATETICARUM T. IV, L. VII
386
Pythagoram et Aegyptios et Chaldaeos secuti non alium ignempro
elemento mundi statuerunt, quam ipsum coelum, ita ut nulla alia
quam coelum esset elementalis ignis sphaera. Sed Aristoteles Ocel-
lum per omnia secutus coelum quintum elementum nominavit et
sub eo ignis sphaeram aliam, quae cum aere, aqua, terra quatuor
efficeret mundi sublunaris elementa. Sed quoniam Ocellus nullas
ad id attulit probationes, Aristoteles autem attulit plures, eas per-
pendamus. Eas omnes, nisi memoria non fefellerit, proponam.
Prima est libro 2.
De elementis
, alii vocant quarto
De coelo
, ca-
pite quinto ita:
1
Aliud habens talem materiam leve et semper sursum,
aliud quod contrariam grave et semper deorsum. Aliud alias quidem ab
his habentes tamen ad se invicem, ut hae simpliciter et sursum et deor-
sum latae, ideo aer et aqua habent et levitatem et gravitatem utrumque
et aqua quidem praeterquam terrae omnibus subest. Aer vero praeter-
quam igni omnibus supernatat. Cum vero unum solum sit, quod omni-
bus supernatat, et unum solum, quod omnibus subest, necesse est duo
alia esse, quae et subsint alicui et supernatent alicui. Itaque necesse est
et materias tot esse, quot sunt hae quatuor
.
Est deinde alia demonstratio eiusdem rei secundo
De ortu
, ca-
pite tertio, his verbis exposita:
2
[438]
Postea quam quatuor elementa
1
Τὸ μὲν οὖν ἔχον τοιαύτην ὕλην κοῦφον καὶ ἀεὶ ἄνω͵ τὸ δὲ τὴν
ἐναντίαν βαρὺ [βαρῆ] καὶ ἀεὶ κάτω· τὸ δ΄ ἑτέρας μὲν τούτων͵ ἐχούσας δ΄
οὕτω πρὸς ἀλλήλας ὡς αὗται ἁπλῶς͵ καὶ ἄνω καὶ κάτω φερομένας· διὸ
ἀὴρ καὶ ὕδωρ ἔχουσι καὶ κουφότητα καὶ βάρος ἑκάτερον͵ καὶ ὕδωρ μὲν
πλὴν γῆς πᾶσιν ὑφίσταται͵ ἀὴρ δὲ πλὴν πυρὸς πᾶσιν ἐπιπολάζει. Ἐπεὶ δ΄
{ἐστὶν} ἓν μόνον ὃ πᾶσιν ἐπιπολάζει καὶ ἓν ὃ πᾶσιν ὑφίσταται͵ ἀνάγκη δύο
ἄλλα εἶναι ἃ καὶ ὑφίσταταί τινι καὶ ἐπιπολάζει τινί. Ὥστε ἀνάγκη καὶ τὰς
ὕλας τοσαύτας εἶναι ὅσαπερ ταῦτα͵ τέτταρας͵ [ARIST. Cael. 312a.22–31]
2
Ἐπεὶ δὲ <καὶ> τέτταρα {τὰ} στοιχεῖα͵ τῶν δὲ τεττάρων ἓξ {αἱ}
συζεύξεις͵ τὰ δ΄ ἐναντία οὐ πέφυκε συνδυάζεσθαι (θερμὸν γὰρ καὶ
ψυχρὸν εἶναι τὸ αὐτὸ καὶ πάλιν ξηρὸν καὶ ὑγρὸν ἀδύνατον)͵ φανερὸν
ὅτι τέτταρες ἔσονται αἱ τῶν στοιχείων συζεύξεις͵ θερμοῦ καὶ ξηροῦ͵ καὶ
θερμοῦ καὶ ὑγροῦ͵ καὶ πάλιν ψυχροῦ καὶ ὑγροῦ͵ καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ.
Καὶ ἠκολούθηκε κατὰ λόγον τοῖς ἁπλοῖς φαινομένοις σώμασι͵ πυρὶ καὶ
ἀέρι καὶ ὕδατι καὶ γῇ· τὸ μὲν γὰρ πῦρ θερμὸν καὶ ξηρόν͵ ὁ δ΄ ἀὴρ θερμὸν
[θερμὸς] καὶ ὑγρόν [ὑγρός] (οἷον ἀτμὶς γὰρ ὁ ἀήρ)͵ τὸ δ΄ ὕδωρ ψυχρὸν
καὶ ὑγρόν͵ ἡ δὲ γῆ ψυχρὸν καὶ ξηρόν͵ ὥστ΄ εὐλόγως διανέμεσθαι τὰς
διαφορὰς τοῖς πρώτοις [ἁπλοῖς] σώμασι͵ καὶ τὸ πλῆθος αὐτῶν εἶναι
κατὰ λόγον. [ARIST. GC 330a.30–b.7]
5
10
15
20
